Département des Manuscrits > Latin > Latin > Latin 1-3857 [Ancien fonds latin] > Latin 309-630

Latin 528

Cote : Latin 528  Réserver
Ancienne cote : Saint-Martial 145
Ancienne cote :  Regius 4321 4
S. Eucherius
Eugyppius
Beda
Cassiodorus
S. Damasus
S. Hieronymus
Isidorus Hispalensis
S. Augustinus
S. Eugenius
Paulus Diaconus
Petrus Pisanus
Alcuinus
Hymnarium
Martyrologium
IX e -XI e siècle
XIII e siècle
Rubriques. Parchemin.181 ff.195 × 135 mm. Reliure XVIII e s. maroquin rouge aux armes royales.
Manuscrit en latin
Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits

Historique de la conservation

Provient de Saint-Martial de Limoges dont il porte les anc. cotes aux ff. 1 et 2.

Bibliographie

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Présentation du contenu

F. 1v Note de BERNARD ITIER sur l'expédition de Louis VIII en Aquitaine ( Chron. de S. Martial , édit. Duplès-Agier. XXXVII, et 118-119).

F. 2-22v et 26-36v Quaestiones in Genesim, Exodum, Levit. et Deuteron. (à rapprocher des Interrogations d'Alcuin, P. L. , C, 515 et suiv.) : « In principio fecit Deus celum et terram... — ... quot personae conveniunt huic sententiae. »

F. 23-25v et 37-43 S. EUCHERIUS, Instructiones, lib. I (avec variantes et additions) : « In principio, inquit, fecit Deus... — ... quia Deus caritas est. » ( C. V. , XXXI, 66-124).

F. 43 Extraits d'EUGYPPIUS : « Omnia per filium pater fecit... — ... faceret caelestes. » ( C. V. , IX, 1065, etc.).

F. 58 BEDA, De schematibus Scripturae ( P. L. , XC, 175-186) ;

F. 67 De arte metrica, c. 2-12 ( ibid ., 152, 165).

F. 72 De divisionibus temporum (à rapprocher de Bède, P. L. , XC, 653) : « Divisiones temporum XVI sunt... — ... sperventius. »

F. 76v-79v CASSIODORUS, In psalterium praefatio, I-IV ( P. L. , LXX, 12-15).

F. 79v S. DAMASUS, Epist. ad Hieronymum : « Dum multa corpora... » ( P. L. , XIII, 440-441).

F. 80 S. HIERONYMUS, Epist. apocr. ad Damasum. incompl. : « Legi litteras apostolatus... — ... latine prefatio... » ( P. L. , XXX, 294-295). — De psalmis : « Nunc autem exposuimus originem omnium psalmorum... — ... spiritus laudet Dominum. »

F. 81 ISIDORUS HISPALENSIS, Proemium in psalterium ( P. L. , LXXXIII, 163-164).

F. 81v « De littera : Hoc querendum est quid sit fundamentum sapientiae... — ... qui in Donato continentur. »

F. 83 Fragment de glossaire : « ... Bucula, id est vacca... — ... celeres, veloces. »

F. 84v Hymnarium monasticum. Ms. Fψ de Walpole, Early lat. hymns (1922).

F. 91 Traité de comput, avec la date de 827 : « De cyclo decemnovennali. Si vis scire quotus ciclus decemnovennalis... — ... de eadem deputantur et singula signa. » ( P. L. , CXXIX, 1365 et 1323-1325, avec variantes).

F. 93 De figuris in Scriptura sacra : « Multifarie et multis modis... In modis loquutionum... — ... coram facie mea dicit Dominus. »

F. 100v S. AUGUSTINUS, Epist. fratri Consentio (fragm.) : « Quantulum ad oculos... » ( C. V. , LVII, 323 et 337).

F. 101 et 121v Formules de lettres (Omont, dans Bibl. Éc. Ch ., XLII, 1881, 502-503).

F. 101v BEDA, Quaestiones in libros Regum, avec épître à Nothelmus et table ( P. L. , XCI, 715-736).

F. 121 S. EUGENIUS TOLETANUS, Oratio ( M. G., Auct. ant ., XIV, 232-233).

F. 122 et suiv Epitaphes et poésies de PAUL DIACRE, PIERRE DE PISE, ALCUIN, etc. : Epitaphia Constantii et Toctronis (122) ex Hist. Pauli Diaconi ( M. G., SS. rer. Langob ., 102) ; Petrus Pisanus (123, 124, 133, 135v) ; Paulus Diaconus (123v, 125, 130 et 135v) ; Epitaphium Sophie neptis (126v) ; Versus de episcopis sive sacerdotibus (128v) ; De malis sacerdotibus (129) ; Alcuinus, Versus (132) (Ms. P de Dümmler, M. G., Poet. lat ., I, 31 et 78, 48, 49, 52, 55, 54, 47, 46, 79, 81, 42, 220, 74, 71, 50).

F. 127 PAULUS DIACONUS, Epist. ad Theudemarem abbatem ( M. G., Epist ., IV, 507).

F. 134 « Sententiae septem philosophorum : Periander Corinthius... — ... in aqua pura versantur. »

F. 134v Grammaire grecque (Omont, dans Bibl. Éc. Ch ., XLII, 1881, 126-127).

F. 135 et 136v Gloses latines : « Homonima. Species, acies... — ... capra, capella. »

F. 136 CAROLUS MAGNUS, Epist. ( M. G., Epist ., IV, 532).

F. 137 Interrogationes de grammatica : « Partes orationis alii dicunt ... — ... adherere intellegitur. »

F. 139 Notes lexicographiques mêlées de vers.

F. 140 Vita s. Audoeni. Cf. B. H. L ., n° 750.

F. 149 Breviarium Apostolorum ( AA. SS ., nov. II 1 , [1], II 2 , 3-4) suivi du Martyrologe hiéronymien abrégé (groupe d'Echternach), avec additions du IX e -X e s. à l'usage de Saint-Martial de Limoges.

F. 165 S. FULGENTIUS, De fide, prol. et c. I-XLIII (abrégé) ( P. L. , LXV, 671-705).

F. 171v, 175v, et 179v Extraits de S. AUGUSTIN : « Admonitio s. Augustini ad divites. Prata et nemorosa loca... — ... nulla die, adjuvante nos gratia ipsius nostri Redemptoris qui vivit... », « Alia ejusdem. Absit ut de area Domini desperemus... — ... et gaudeatis mecum in regno meo, per infinita secula... », « [Incipit tractatus] s. Augustini de contemptu seculi. Ammonet vos, fratres carissimi, loqui caritati vestrae dominicus dies... — ... Sed non video locum in celo ubi pona... »

F. 26v-37, 39, 58v-68, 71v-92, 117, 119v-121, 138v-140, 148v-166, 175v-180 Notes de comput, de grammaire et de lexicographie, alphabets grecs, hébreux etc. (addit.) — Aux ff. 148v et 163, obit d'Abbon, abbé de Massay (24 nov. 866) et aux ff. 165v et 166, lettres formées d'Actard, archevêque de Tours, à Gulfadus, archevêque de Bourges (845). — Aux ff. 1 et 181, fragments d'une lettre concernant Robert, abbé d'Issoire, et 6 vers à demi effacés du X e s.


Ce manuscrit a fait l’objet d’une notice dans le cadre du projet MANNO (Manuscrits notés en neumes en Occident).

Bibliographie

Cf. Delisle, Cab. des mss ., III, 258 et pl. XXVII, 4 (fol. 133) ; Dümmler, dans Neues Archiv , IV (1879), 104-106 ; Neff, Die Gedichte des Paulus Diaconus (1908), XIX-XX.

1996
cité p. 126 [chapitre VII : « Zur Geschichte des Ms. Vespasian A.I »], p. 409 (note n° 10 p. 422) [chapitre XI : « Latin Hymns in Medieval England : Future research »]
Helmut GNEUSS, Books and Libraries in Early England , Aldershot, Variorum, 1996
Mss [ 8° Impr. 7533

1997
Pseudo-Gallien.
Frederick S. PAXTON, " Signa Mortifera. Death and prognostication in Early Medieval Monastic Medicine " in Bulletin of the History of Medicine, 67 (1993), p. 631-650.
c. r. in Scriptorium, 51/1 (1997), Bulletin codicologique p. 80*.
Mss. [ P 91

1999
recensé p. 142
Clavis scriptorum latinorum medii aevi. Auctores Galliae 735-987. T. II. Indices, Ed. M-H. Jullien — F. Perelman, Turnhout, Brepols, 1999 (CC. Continuatio Mediaevalis, Clavis des auteurs latins du Moyen Age)
Mss. [T 24

2000
cité p. 29
Vivien LAW, "Memory and the Structure of Grammars in Antiquity and the Middle Ages", Manuscripts and Tradition of Grammatical Texts from Antiquity to the Renaissance . Ed. par M. De Nonno - P. de Paolis - L. Holtz, Vol. I, Cassino, Ed. dell'Università degli Studi di Cassino, 2000, p. 9-58
Mss. [ 8° Impr. 8640 (I)

2000
cité p. 730
Paolo DEGNI - Alessandra PERI, "Per un catalogo dei codici grammaticali altomedievali", Manuscripts and Tradition of Grammatical Texts from Antiquity to the Renaissance . Ed. par M. De Nonno - P. de Paolis - L. Holtz, Vol. I, Cassino, Ed. dell'Università degli Studi di Cassino, 2000, p. 719-745
Mss. [ 8° Impr. 8640 (II)

2000
début IXes (Saint-Denis), cité p. 234
Helmut GNEUSS, «Zur Geschichte des Hymnars », Mittellateinisches Jahrbuch, 35/2 (2000), p. 227-247
Tolbiac [ 8-Z-38229

2001
cité pp. 158, 160
Michael M. GORMAN, The Manuscript Traditions of the Works of St Augustine , Firenze, Sismel, 2001
Mss. [ 8° Impr. 8626

2002
cité p. 216
Elke KROTZ, Auf den Spuren des althochdeutschen Isidor. Studien zur Pariser Handschrift, den Monseer Fragmenten und zum Codex Junius 25. Mit einer Neuedition des Glossar Jc , Heidelberg, Universitätsverlag C. Winter, 2002
Mss. [ 8° Impr. 9179

2004
cité p. 103
Paulo F. ALBERTO, « Eugenius Toletanus archiep. », La trasmissione dei latini del medioevo. Medieval Latin Texts and their Transmission. TE-TRA. I. Ed. P. Chiesa — L. Castaldi, Firenze, Ed. del Galluzzo, 2004, p. 97-117
Mss. [ 8° Impr. 9945 (1)

2004
cité pp. 76, 317, 343, 376
Donald A. BULLOUGH, Alcuin. Achievement and Reputation. Being Part of the Ford Lectures Delivered in Oxford in Hilary Term 1980 , Leiden, Brill, 2004
Mss. [ 8° Impr. 9645

2005
recensé p. 502
P. CHIESA, L. CASTALDI, La trasmissione dei testi latini del medioevo. Te.Tra. 2 , Firenze, SISMEL-Edizioni del Galluzzo ( Millennio Medievale 57. Strumenti e studi n.s. 10), 2005
Mss. [ 8° Impr. 10246

2006
cité p.5 (note n°9)
Carla FALLUOMINI, « Kodikologische bemerkungen über die Handschriften der Goten », in Scriptorium 60 (2006), p. 3-37
Mss. [ P 91

2007
voir recension 1332 dans Medioevo latino , 28 (2007)
[Paulo FARMHOUSE ALBERTO (ed.), EUGENIUS TOLETANUS, Opera omnia , Turnhout, Brepols ( Corpus Christianorum. Series Latina 114), 2005]
Mss. [ P 186

F. 1, 181
2005
rouleau mortuaire (954-986), cité p. 57
Jean DUFOUR , Recueil des rouleaux des morts (VIIIes-vers 1536). Vol 1 er (VIIIes-1180), Paris, De Boccard, 2005 (Recueil des historiens de la France, t. VIII)
Mss. [4° Impr. 2695 (1)

F. 134-135
1998
Saint-Denis ?, IXe s. ; manuscrit recensé p. 62 + fig. 1
Paolo RADICIOTTI, " Manoscritti digrafici grecolatini e latinogreci nell'alto Medioevo ", Römische historische Mitteilungen, 40 (1998), pp. 49-118
Mss. [ 8°pièce 6381

2013
Marie-Noël COLETTE, "Scribere qui nescit, sensum deus augeat illi: remarques sur quelques témoignages de l'apprentissage de la notation musicale", Actes du colloque d'Auxerre: Notarum figura : l'écriture musicale et le monde des signes au 9ème siècle : Auxerre, Centre d'études médiévales, 17-18 juin 2011 , ed.Eduardo Henrik Aubert, Susan Rankin, Solesmes : Editions de Solesmes (Etudes grégoriennes, XL), 2013, cité p. 207, n. 33; p. 208

2011
Lorendana Lazzari, Rethinking and recontextualizing glosses. New perspectives in the study of Late Anglo-Saxon glossography , Turnout : Brepols, 2011, cité pp.359, 365-369

2009
R. McKitterick, Histoire et mémoire dans le monde carolingien , Turnhout : Brepols, 2009, cité p. 76


Notice du projet MANNO.

Documents de substitution

Microfilm en noir et blanc. Cote de consultation en salle de lecture : MF 11635. Cote de la matrice (pour commander une reproduction) : R 21464.

Documents de substitution

Il existe une version numérisée de ce document.

Numérisation effectuée à partir d'un document de substitution.

Voir le document numérisé
vignette simple

Dépouillement bibliographique

Ce dépouillement bibliographique est réalisé de façon systématique à partir des publications acquises par le département des Manuscrits. Il est issu de chargements périodiques (dernier chargement : février 2021).

2014

Carmen CODONER et Paulo Farmhouse ALBERTO (dir.), Wisigothica after M. C. D¡az y D¡az, Florence : SISMEL. Edizioni del Galluzzo, 2014, cité p. 171.

2015

David JUSTE, Les manuscrits astrologiques latins conservés à la bibliothèque nationale de France, Paris : CNRS éditions, 2015 (Catalogus codicum astrologorum latinorum, II), notice du manuscrit p. 50. — 011.31 f BNF L 18.

Pascale BOURGAIN, « Les recueils carolingiens de poésie rythmique », dans Entre vers et prose : l'expressivité dans l'écriture latine, Turnhout : Brepols, 2015, p. 161-171, cité p. 165. — 8-IMPR-12204.

Jesse KESKIAHO, Dreams and visions in the early Middle Age, Cambridge : University Press, 2015, cité p. 85. — 8-IMPR-13020.

2018

Laura ALBIERO et Isabelle DRAELANTS (dir.), Sciences du "quadrivium" au Mont-Cassin : regards croisés sur le manuscrit Montecassino, Archivio dell'Abbazia 318, Tunrhout : Brepols, 2018, cité p. 257. — 4-IMPR-3884.

Evina STEINOVÁ, Notam superponere studui : The Use of Annotation Symbols in the Early Middle Ages, Turnhout : Brepols, 2018, cité p. 85.

Absit ut de area Domini desperemus...

f. 175v

Ammonet vos, fratres carissimi, loqui caritati vestrae...

f. 178v

Divisiones temporum sexdecim sunt, id est atomus...

f. 72

Dum multa corpora librorum in meo arbitrio...

f. 79v

Hoc quaerendum est quid sit fundamentum sapientiae...

f. 81v

[...] In modis locutionum Dei ita distinctio est...

f. 93

[...] In principio, hoc est in filio...

f. 23

Incipit du lemme biblique

« In principio », inquit, « fecit Deus... »

Incipit

In principio, hoc est in filio...

f. 23

Legi litteras apostolatus vestri ut secundum simplicitatem...

f. 80

Incipit du lemme biblique

« Multifariae multisque modis olim Deus loquens... »

Incipit

In modis locutionum Dei ita distinctio est...

f. 93

Nunc autem exposuimus originem omnium psalmorum...

f. 80

Omnia per filium pater fecit per virtutem et sapientiam suam...

f. 43

Partes orationis alii dicunt duas esse, id est nomen et verbum ...

f. 137

Periander Corinthius meletithopan, id est omnia meditanda...

f. 134

Prata et nemorosa loca diversos et varios habent flores...

f. 171v

Quantulum ad oculos attinet corporales...

f. 100v

Si vis scire quotus cyclus decennovennalis sit...

f. 91

Species, acies, aries, nepos, scorpios...

f. 135

ABBON, abbé de Massay • Obit

ACTARDUS TURONENSIS archiepiscopus • Epistolae

ALCUINUS • Carmina

Alphabet • Grec

Alphabet • Hébreu

AUDOENUS (s.) • Vita

AUGUSTINUS (s.) • Epistolae

AUGUSTINUS (s.) • Extraits Extraits divers

BEDA • De arte metrica

BEDA • De schematibus et tropis sacrae Scripturae

BEDA • Quaestiones in libros Regum

BERNARDUS ITERII • Chronique de Saint-Martial

BIBLIA SACRA • Apocrypha Novi Testamenti Breviarium apostolorum

BIBLICA • Vetus Testamentum Quaestiones

CASSIODORUS • Expositio in Psalmos

CHARLES I er , empereur, dit Charlemagne  • Lettres

Comput • Traité

DAMASUS I, papa (s.) • Epistolae ad Hieronymum

DE FIGURIS IN SCRIPTURA SACRA

EUCHERIUS (s.), ep. Lugdunensis • Instructiones

EUGENIUS II, ep. Toletanus • Carmina

EUGIPPIUS • Excerpta ex operibus s. Augustini

Formulaires

FULGENTIUS RUSPENSIS (s.) • De fide ad Petrum

Glossaires

Grammaire grecque

Grammaire latine

Grec • Textes

GULFADUS, archiep. Bituricensis

HIERONYMUS (s.) • Epistolae

HYMNAIRE

ISIDORUS HISPALENSIS (s.) • Prooemium in Psalterium

LIMOGES (Haute-Vienne) • Abbaye Saint-Martial Possesseur

LOUIS VIII, roi de FRANCE

MARTYROLOGE • Hiéronymien

PAULUS DIACONUS • Epistola ad Theudemarem abbatem

PAULUS DIACONUS • Epitaphia et carmina

Extraits

PETRUS PISANUS • Epitaphes et poésies

Reliures XVIIIe s. aux armes royales

ROBERT, abbé d'Issoire

SENTENTIAE SEPTEM PHILOSOPHORUM