Département des Manuscrits > Latin > Latin > Latin 1-3857 [Ancien fonds latin] > Latin 3776-3857

Latin 3839 A

Cote : Latin 3839A  Réserver
Ancienne cote : Baluze 90
Ancienne cote :  Regius 4241 3.3
Collectiones juris canonici.
Papier. 1 f. (f. 1, XVII e s.), et parchemin 163 ff. (foliotés 2-162 + 143bis et 144bis), précédés et suivis d'une contregarde et d'une garde de papier marbré et de 3 gardes papier moderne. Reliure chagrin rouge à filets dorés. Titre doré au dos : « DIONYSII EXIGUI COLLECTIO CANONUM ».
Manuscrit en latin
Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits

Historique de la conservation

Le recueil faisait partie de la bibliothèque d'Etienne Baluze; cf. J. Rambaud-Buhot, « Baluze bibliothécaire et canoniste », dans Etudes d'histoire du droit canonique dédiées à G. Le Bras , 1965, 334, n. 116. Il est entré avec sa collection à la Bibliothèque royale en 1719. On lit sa signature au bas du f. 2 : « Stephanus Baluzius Tutelensis ». Nombreuses annotations de sa main.

Informations sur le traitement

Notice établie par Jacqueline Rambaud-Buhot, revue par Jacqueline Sclafer

Présentation du contenu

F. 1 (f. de garde). Table du manuscrit de la main de Baluze. — XVIIe s.

ANNEXE

F. 34-76. Abbreviatio Ansegisi et Benedicti Levitae collectionis. Voir annexe lat. 3839.

F. 76v-106v. Collectio canonum Dacheriana (Luc d'Achery, Spicilegium , Paris, 1723, I, 510-564).

F. 84v-90. L. I : les c. 14 (85v), 28-30 (86), 45 et 46 (87) 49-59 (87v), 70-71 (88), 93, 100-102 (89v), figurant déjà dans l' Abbreviatio Ansegisi ou dans la Dionysio-Hadriana , ne comportent que l'incipit suivi d'une mention de renvoi; le c. 22 de l'éd. est remplacé par la mention: « De his similiter et in concilio habetur Arelatense, c. XVI » (85v). Le c. 47 de l'éd. manque (87), les c. 94 et 95 sont réunis (89v), et les c. 96 à 122 sont numérotés: « XCV » à « CXXI ».

F.90v-98 : L. II. Les c. 42-47 (éd. 43-48) (93), 54-57 (éd. 55-58) (93v), 65 (éd. 68) (94), 72 (éd. 74) (94v), 86 (éd. 88) (96), 96, 100-101 (éd. 94, 98-99) (97), figurant déjà dans l' Abbreviatio Ansegisi ou dans la Dionysio-Hadriana ne comportent que l'incipit suivi d'une mention de renvoi; le c. 4 est répété à la suite du c.23 (91v-92); plusieurs chapitres sont incomplets: le c. 58 (éd. 59) s'arrête à « ...ecclesiae fraudare sacrilegium » (93v), le c. 60 [bis] (éd. 62) à « ... communione priventur », le c. 61 (éd. 63) commence à « Genodius episcopus dixit: Omnia ergo ... » (93v), le c. 64 (éd. 66) s'arrête à « ... judices causa finiatur » (94), les c. 65 et 66 correspondent aux c. 68 et 67 de l'éd. (94), le c. 75 de l'éd. manque (94v), le c. 87 (éd. 89) s'arrête à « ... annue sententiam sustinebit » (96). Les c. 88-92 ne figurent pas dans l'édition : « Terrulas aut vineas exiguas ... Fugitivos etiam domos suos aut familias ... Si episcopus condito testamento ... Venditionum quas abbates facere ... » [Agde, c. 45, 46, 51, 56] (96-96v) et « Si nichil ex proprio conferant sacerdotes qui libertos faciunt ... » (96v); les c. 113-117 sont regroupés dans le c. 112 de l'éd. (97v-98).

F. 98-106v : L. III. Les chapitres 37, 42 (101), 51 (101v), 60, 71, 72 (102), 77, 78, 80, 86, 89 (102v), 100, 101, 104-107, 109 (103v), 112-117 (104), 124 (104v), 147-151 et 156 (éd. c. 146-150 et 155) (106, 106v), figurant déjà dans l' Abbreviatio Ansegisi ou dans la Dionysio-Hadriana , ne comportent que l'incipit suivi d'une mention de renvoi. Le c. 17 s'arrête à « ... et obsequia comprobantur » (99). Le c. 70 est abrégé (102); les c. 145 et 146 sont regroupés dans le c 145 de l'éd. (106), les c. 147-159 correspondent aux c. 146-158 de l'éd.

F. 107-109v. Concile de Meaux (a. 845-846), c. 63-70, 72, 77, 79, 23, 26, 33, 36, 37, 39, 45, 49, 50, 56, 38, 10, 22, 43, 62.

F. 109v-134. Collection canonique en 342 chapitres dont beaucoup sont extraits de l' Hispana systematica; cf. Maassen, Geschichte , 850-858.

F. 115-115v. Chapitres 2-4. Tolède XII, c. 3, 5, 7.

F. 115v-118v. Chapitres 5-[65]. Hispana systematica :

— l. I, tit. 53, c. 2; tit. 6, c. 2; tit. 1, c. 13, 9, 20, 30; tit. 13, c. 54, 14, 19, 3, 4, 39, 35, 41, 8, 11; tit. 19, c. 3; tit. 20, c. 5; tit. 23, c. 4, 3; tit. 24, c. 3, 5; tit. 27, c. 20, 17; tit. 48, c 18; tit. 52, c.3; tit. 53, c. 8; tit. 54, c. 8, 7; tit. 55, c. 5; tit. 56, c. 11; tit. 57, c. 1; tit. 58, c. 7; tit. 60, c. 20; tit. 58, c. 21; tit. 60, c. 16, 23, 96;

— l. II: tit. 1, c. 1, 18; tit. 3, c. 2; tit. 4, c. 3; tit. 5, c. 1; tit. 6, c. 6, 7; tit. 7, c. 1, 2; tit. 11, c. 2, 3; tit. 17, c. 7, 2; tit. 18, c. 7; tit. 21, c. 2, 1; tit. 22, c. 10, 5, 4, 1, 9.

Quelques variantes ou chapitres incomplets. Au f. 116, le c. 13 [Sarragosse I, c. 6] « Clerici qui propter licentiam monachi esse volunt ac se velut ... »; le c. 19 [Carthage, IV, c. 53] « Clerici qui operari non possunt, artificiola et litteras dicant »; — au f. 116v, le c. 29 [Tolède IV, c. 40] depuis: « Unum igitur orarium oportet... »; le c. 33 [Lérida, c. 5] depuis: « Si subito flenda carnis fragilitate ... »; — au f. 117v, le c. 48 [Agde, c. 19], addition: « Si tamen omni tempore sicut et de baptismate dictum est ne sine hoc munere transeant quod implorasse dicuntur ».

F. 118v. Chapitre 66. Turin, c. 2.

F. 118v-120v. Chapitres 67-93. Hispana systematica , l. III: tit. 8, c. 6; tit. 12, c. 3; tit. 14, c. 1; tit. 16, c. 5, 4; tit. 18, c. 6, 3; tit. 19, c. 2; tit. 21, c. 1; tit. 23, c. 5, 7, 3; tit. 24, c. 1; tit. 29, c. 15, 16, 18; tit. 37, c. 8, 5, 1; tit. 38, c. 36, 21, 19, 2, 35, 33, 27, 7.

F. 120v. Chapitre 94 (ayant pour titre dans la table au f. 111v : « Ex concilio Emeretense. Ut res ecclesiae ab episcopis et clericis bene et fideliter serventur et gubernentur ») : « A sanctis patribus institutum est ut quicumque res ecclesie ...-... depereat ».

F. 120v-122v. Chapitres 95-137. Hispana systematica :

— l. III: tit. 39, c. 1, 10, 12; tit. 44, c. 2;

— l. IV: tit. 7, c. 7; tit. 11, c. 3; tit. 14, c. 7, 8; tit. 15, c. 18, 16; tit. 19, c. 5; tit. 21, c. 6, 5; tit. 34, c. 1; tit. 40, c. 7;

— l. V: tit. 1, c. 2, 12; tit. 2, c. 1; tit. 8, c. 5; tit. 10, c. 2; tit. 14, c. 1; tit. 17, c. 6;

— l. VI: tit. 2, c. 2, 6;

— l. VII: tit. 1, c. 2; tit. 5, c. 3;

— l. VIII: tit. 3, c. 4, 8;

— l. IX: tit. 1, c. 3, 13; tit. 2, c. 2; tit. 3, c. 4, 6, 7; tit. 5, c. 2, 3, 4, 6, 1; tit. 6, c. 10, 12;

— l. X: tit. 4, c. 10, 12.

Quelques variantes ou chapitres incomplets : — au f. 121v, le c. 113 [Elvire, c. 64], jusqu'à: « ... dandam ei esse communionem »; — au f. 122, le c. 129 [Elvire, c. 16], depuis: « Ut judaeis non liceat christianas ... ».

F. 122v. Chapitre 138. Constitutum Silvestri, c. 3 avec de nombreuses variantes.

F. 122v. Chapitre 139 (ayant pour titre dans la table au f. 112 : « Ex concilio quo supra. De eo qui occiderit hominem qualiter veniam promereri oportet ») : « Qui occiderit hominem juxta canonicam ...-... subsistit ».

F. 122v-123v. Chapitres 140-154bis. Hispana systematica , l. I, tit. 2, c. 3, 5; tit. 13, c. 71, 2, 7, 14; tit. 15, c. 1; tit. 26, c. 2, 3; tit. 34, c. 30; tit. 43, c. 2; tit. 45, c. 1; tit. 46, c. 1; tit. 58, c. 27; tit. 50, c. 1, 2.

Quelques variantes ou chapitres incomplets : — au f. 122v, le c. 140 [Tolède II, c. 1] depuis: « Statuimus observandum mox detonsi ... »; — au f. 123, le c. 141 [S. SIRICIUS papa ad Eumerium, c. 9], depuis: « Qui ab accessu adolescentie ... »; le c. 142 [Lérida, c. 1], depuis « Id statutum est ut qui altario ... »; le c. 148 [Tolède IV, c. 20], depuis: « Hujus auctoritatem sancti patris et ... ».

F. 123v Chapitre 155. Constantinople, c. 5.

F. 123v-128v. Chapitres 156-244. Hispana systematica :

— l. I: tit. 50, c.3; tit. 53, c. 2, 4, 5; tit. 54, c. 11, 6, 12, 7; tit. 55, c.3, 2, 11, 12; tit. 56, c. 16, 5, 17; tit. 58, c. 4, 38, 30, 34, 20, 7; tit. 60, c. 21,13, 5, 19;

— l. II: tit. 3, c.1; tit. 4, c. 4; tit. 6, c. 1, 2, 5, 8, 10, 9, 11; tit. 8, c. 3; tit. 12, c. 2; tit. 6, c. 4; tit. 12, c.4, 5; tit. 13, c. 1; tit. 16, c. 1; tit. 17, c. 13, 12, 15; tit. 22, c. 10, 3, 6; tit. 1, c. 14;

— l. III: tit. 4, c. 4; tit. 8, c. 2, 1; tit. 16, c. 3, 5, 4; tit. 19, c.2; tit. 20, c.1; tit. 22, c. 3, 4, 1; tit. 23, c. 6, 7, 3; tit. 24, c. 1; tit. 25, c. 3, 2, 1; tit. 27, c. 1, 4; tit. 29, c. 10, 15, 3; tit. 34, c. 8, 4; tit. 35, c. 1; tit. 37, c. 5, 1; tit. 38, c. 4, 38, 16, 19, 22, 11, 6, 20, 27, 8, 9, 30.

Quelques variantes ou chapitres incomplets : — au f. 125v, le c. 192 [Carthage I, c. 3], jusqu'à: « ... in singulis consiliis a nobis constitutum est »; — au f. 126, le c. 200 [S. LEO I papa ad episcopum Campaniae, c. 2] depuis: « De penitentia scilicetque a fidelibus ... »; — au f. 128, le c. 230 [Séville II, c. 1] depuis: « Querimoniis adversus reliquos episcopos pro quibusdam parrochiis prima actione Teodulfi ... ».

F. 128v. Chapitre 245 (ayant pour titre dans la table au f. 113v : « Ex concilio Emeretense cap. VIII. A sanctis patribus institutum est ut quecumque res ecclesie ab episcopis et clericis tenentur, fideliter serventur et gubernentur ») : « Et quia nec compertum presbiteros seu ...-... depereat »; cf. même texte au c. 94.

F. 128v-132. Chapitres 246-295. Hispana systematica :

— l. III: tit. 39, c. 5, 4, 6, 7-9, 11; tit. 44, c.4;

— l. II, tit. 6, c. 3; tit. 9, c. 1;

— l. III: tit. 41, c. 20, 7; tit. 44, c. 1-4;

— l. IV: tit. 1, c. 2, 1; tit. 7, c. 7, 5, 3, 4, 6; tit. 8, c. 6; tit. 10, c.2; tit. 11, c.10, 7, 3, 5; tit. 14, c. 7, 8, 6, 5; tit. 15, c.11, 4, 3, 9, 18; tit. 16, c. 1, 3; tit. 17, c. 4, 2; tit. 18, c. 2; tit. 19, c.5, 3, 1; tit. 21, c. 6, 7, 1, 4.

Quelques variantes ou chapitres incomplets : - au f. 130v, le c. 270 [MARTINUS DE BRAGA, c. 55] depuis: « Quia dum in cruce penderet de corpore ... »; - au f. 132, le c. 295 [Orange, c. 20], depuis: « Etiam in domesticas orationes in quantum ... ».

F. 132. Chapitre 296 : Elvire, c. 54, sommaire et texte; la table donne le sommaire d'Elvire, c. 45, Hispana systematica , l. IV, tit. 21, c. 2,

F. 132-133. Chapitres 297-317 : Hispana systematica :

— l. IV: tit. 22, c. 1; tit. 24, c. 1; tit. 27, c. 4; tit. 26, c. 13; tit. 29, c. 1; tit. 33, c. 1; tit. 34, c. 1; tit. 35, c. 10; tit. 40, c. 6, 7;

— l. V: tit. 1, c. 2, 9; tit. 2, c. 1; tit. 10, c. 2; tit. 12, c. 4; tit. 14, c. 3, 1; tit. 15, c. 4, 5;

— l. VI: tit. 4, c. 3; tit. 5, c. 2.

F. 133. Chapitre 318. MARTINUS DE BRAGA, c. 26.

F. 133. Chapitres 319-324. Hispana systematica :

— l. III, tit. 34, c. 3;

— l. V: tit. 5, c.5; tit. 12, c. 8; tit. 5, c. 2, 1, 3.

F. 133-133v. Chapitre 325. Tolède XI, c. 7, depuis: « Delatum est nobis quod quidam ex fratribus ... ».

F. 133v. Chapitres 326-330. Hispana systematica , l. III: tit. 39, c. 1; — l. IV: tit. 11, c. 15; — l. II: tit. 12, c. 7; — l. I: tit. 23, c. 4, 3.

F. 133v. Chapitre 331. Canons des Apôtres, c. 17.

F. 133v-134. Chapitre 332. Hispana systematica , l. I, tit. 12, c. 1 [Tolède II, c. 1] depuis: « Statuimus observandum ut mox detonsi ... ».

F. 134. Chapitres 333-338. Dionysio-Hadriana : Ancyre, c. 1, 2, 3, 5, 6; Antioche, c 23.

F. 134. Chapitre 339. Hispana systematica , l. X, tit. 4, c. 25.

F. 134. Chapitres 340-342. Herovalliana , c. LII, 5, 6, 7.

Pour les chapitres déjà transcrits dans une autre collection du ms, seuls figurent les incipit avec renvoi : — au f. 116 , le c. 12, avec renvoi à Dacheriana , l. III, c. 50, supra f. 101; le c. 17, avec renvoi à ibid. , l. III, c. 68, supra f. 102; — au f. 119, le c. 76, avec renvoi à ibid. , l. II, c. 51, supra f. 93; — au f. 119v, le c. 79, avec renvoi à Dyonisio-Hadriana , Gangres, c. 8, supra f. 21; — au f. 121v, le c. 105, avec renvoi à Abbreviatio Ansegisi , l. VI, c. 84, supra f. 56; — au f. 122, les c. 117-118, avec renvois à Dacheriana , l. I, c. 116-117, supra f. 90; le c. 123, avec renvoi à Dyonisio-Hadriana , Laodicée, c. 32, supra f. 26v; — au f. 122v, le c. 136 avec renvoi à ibid. , Ancyre, c. 7, supra f. 18v; — au f. 123, les c. 143-145, avec renvois à Dacheriana , l. III, c. 59, 68 et 48, supra f. 101v-102; — au f. 123v, les c. 151-155, avec renvois à Dyonisio-Hadriana : Antioche, c. 23, supra f. 24; Chalcédoine, c. 25, supra f. 31; Nicée, c. 6-7, supra f. 14; et Constantinople, I, c. 5 (cette dernière mention de renvoi étant erronnée); — au f. 124, les c. 157 et 162, avec renvois à Dyonisio-Hadriana , Néocésarée, c. 9 et 1, supra f. 19v; le c. 164, avec renvoi à la "Collection en 342 chapitres", c. 34, supra f. 116v; — au f. 125, le c. 179, avec renvoi à Dionysio-Hadriana , Chalcédoine, c. 20, supra f. 31; le c. 180, avec renvoi à la « Collection en 342 chapitres », c. 176, supra f. 125; - au f. 125v, le c. 187, avec renvoi à ibid. , c. 51, supra f. 117v; — au f. 133, les c. 310 et 313, avec renvois à ibid. , c. 114 et 115, supra f. 121v; — au f. 133v, le c. 331, avec renvoi à Dyonisio-Hadriana , Canons des Apôtres, c. 17, supra f. 12; — au f. 134, les c. 333-338, avec renvois à ibid. , Ancyre, c. 1-3, 5, 6, supra f. 17v et Antioche, c. 23, supra f. 24.

F. 135-139. Collection en 114 chapitres, extraits de l' Hispana :

chapitre 1: Carthage II, c. 10;

chapitres 2-24 : Carthage IV, c. 21-24, 36, 41, 43, 48-50, 56-59, 82-84 ,86, 89, 94, 101, 103, 104;

chapitre 25 : Sardique, c. 17, depuis « Si quis episcopus forte iracundus quod esset ... » jusqu'à: « ... aut emendetur sententia etc. »

chapitres 26-33 : Nicée (version du sixième concile de Carthage), c. 1, 2, 9-13, 16 incomplet, jusqu'à: « ... pertinaces autem excommunicari oportet »;

chapitres 34-36 : Arles II, c. 10 et 11 (réunis), 21, 23;

chapitres 37 : Valence, c. 3 et 4 (réunis);

chapitres 38-39 : Orange, c. 6, 13;

chapitres 40-55 : Agde, c. 3, 4, 18, 20, 25, 34, 40, 42, 49, 50, 55, 60, 62 et 63 (réunis), 64, 68, 69;

chapitres 56-61 : Orléans I, c. 1-3, 5-6, 8;

chapitres 62-63 : Elvire, c. 1, 5.

les chapitres 64-69, correspondant à Elvire, c. 7-9, 20, 21 et figurant dans la table, manquent dans le texte;

chapitres 70 (numéroté « LX »dans le ms.) à 86 : Elvire, c. 22, jusqu'à: « ...qui etiam X annis agat penitentiam », et c. 29, 32, 43, 45, 56, 62-65, 67, 70, 71, 74-76, 78;

chapitre 87-91 : Tarragone, c. 2, 3, 7-9;

chapitre 92-93 : Gérone, c. 5, 7;

chapitre 94-100 : Lérida, c. 1, 2, 4-6, 8, 14;

chapitre 101-105 : Tolède I, c. 3, 5-7, 19;

chapitre 106 : Tolède II, c. 3;

chapitre 107 : Gangres, c. 15;

chapitre 108 : Martin de Braga, c. 78

chapitre 109 : Sardique, c. 17, jusqu'à: « ... a plurimis vel emendetur »;

chapitre 110-111 : Canons des Apôtres, c. 25, 21;

chapitre 112 : Capitula Angilramni, II, c. 1: « Majus periculum est judicantis ... »;

chapitre 113 : Nicée, c. 1.

Le chapitre 114 correspondant à Tolède IX, c. 10 manque.

Pour les chapitres déjà transcrits dans le manuscrit, seuls figurent les incipit avec mentions de renvoi : au f. 136, le c. 5, correspondant à Carthage IV, c. 24, avec renvoi: « Require retro c. C »; les c. 9, 10, 12, 13 avec renvois à Dacheriana , l. III, c. 63, 64, 68, 65 supra f. 102; — au f. 137, le c. 26, avec renvoi à Dyonisio-Hadriana , Nicée, c. 1, supra f. 114; les chapitres 42, 45 avec renvoi à la « Collection en 342 chapitres », c. 118 et 134, supra f. 122 et 122v; — au f. 137v, les c. 50 et 63, avec renvois à Dacheriana , l. III, c. 87 et l. I, c. 63, supra, f. 102v et 87v; — au f. 138, les c. 80 et 85, avec renvoi à la « Collection en 342 chapitres », c. 114 et 302, supra f. 121v et 132v; — au f. 138v, les c. 94, 97 et 98, avec renvois à ibid. , c. 142, 33 et 61, supra , f. 123, 116v et 118v.

F. 148. Collection en six chapitres concernant les moines.

chapitre 1 : S. LEO I MAGNUS, epist. 167 inquis. XIV ( P.L., LIV, 1207-1208);

chapitre 2 : S. SIRICIUS, epist. 1, c. VI, incomplet ( P.L., XIII, 1137); chapitres 3-4 : c. 4 et 7 du concile de Chalcédoine, dans la version Dionysio-Hadriana ;

chapitre 5 : c. 25 du concile d'Arles ( C.C.S.L. , CXLVIII, 119);

chapitre 6 : S. GREGORIUS I MAGNUS, fragment de la lettre Reg. VIII, 17 ( M.G.H. , Epistolae , II, 20, lig. 4-5).

Bibliographie

1971
(olim Baluze 90) notice p. 85 ; cité p. 41, 112, 113, 114 (ms utilisé ppour l'édition de Hinshius en 1863)
WILLIAMS (Schafer), Codices Pseudo-Isidoriani : A Paleographico-historical study , New York : Fordham University Press (Monumenta Juris Canonici, série C. : Subsidia, 3), 1971.
Mss. [ 8° Impr. 2952

1993
cité comme source dans le cadre de l'énumération des collections canoniques pp. 26, 27
Jean GAUDEMET, Les sources du droit canonique, VIIIe-XXe siècle , Paris : Cerf, 1993.
Mss [ 8° Impr. 6937

1995
cité p. 525
Hubert MORDEK, Bibliotheca capitularium regum Francorum manuscripta : Überlieferung und Traditionszusammenhang der fränkischen Herrschererlasse , Munich : Monumenta Germaniae Historica ( Hilfsmittel 15), 1995.
Mss. [ 8° Impr. 3353 (15)

1999
Angers (XIes), recensé pp. 16, 76, 81, 89, 107, 123, 181
Lotte KERY, Canonical Collections of the Early Middle Ages (ca. 400-1140) : A Bibliographical Guide to the Manuscripts and Literature , Washington (DC) : The Catholic University of America Press, 1999 (History of Medieval Canon Law).
Mss. [8° Impr. 8208

2000
cité p. 99 (note 93)
Hubert MORDEK, Studien zur fränkischen Herrschergesetzbung. Aufsätze über Kapitularien und Kapitulariensammlungen ausgewählt zum 60. Geburtstag , Berlin : Peter Lang, 2000.
Mss. [8° Impr. 9491

2004
F. 144-145
recensé p. 72
Martin BERTRAM, « Die Dekretalensammlung Papst Nikolaus III (1280) », Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte : Kanonistische Abteilung, XC (2004), p. 60-76
Mss. [ 8° pièce 7144

2009
Roger E. REYNOLDS, Studies on Medieval Liturgical and Legal Manuscripts from Spain and Southern Italy , Farnham : Ashgate, 2009, cité dans les sources.

2013
Un témoin de la production du livre universitaire dans la France du XIIIe siècle : la collection des Décrétales de Grégoire IX , Turnhout : Brepols, 2013, cité p. 54. Martin BERTRAM, Kanonisten und ihre Texte (1234 bis Mitte 14. Jh.) : 18 Aufsätze und 14 Exkurse , Leiden : Brill, 2013, cité p. 393, n. 6.

Documents de substitution

Il existe une version numérisée de ce document.

Numérisation effectuée à partir d'un document de substitution : R 38072.

Voir le document numérisé
vignette simple

Adjuro te prae Deum altissimum maledicte Satana ne famulum tuum partibus tuis temptare ...

f. 154

Ætius archidiaconus Constantinopolis novae Romae legit ( vel elegit) : Sancta et magna universalis synodus quae secundum gratiam ...

f. 48v

Agnovimus poenitentiam morientibus denegari ...

f. 84v

Anno primo orthodoxi atque serenissimi Domini Ervigii regis ....

f. 109v

Cleros autem vel clericos hinc appellatos doctores nostri ...

f. 121

Concilium sacrum venerandi culmina juris//...

f. 26v

Conjurationis vel conspirationis crimen et ab exteris legibus ...

f. 90v

Cum aliquis venerit ad sacerdotem confiteri ...

f. 159v

Cum Deus voluit sublimare Rotbertum filium ducis in regem, Goffridus Grisagonella ...

f. 143

Cum glorioso praedicti principis jussu ...

f. 109v

Cum salvator noster aperte pronuntiet ...

f. 162

Cum simus dominicae plebis superna miseratione rectores ...

f. 160

Cupientes ecclesiarum vacacionibus periculosis ...

f. 145v

De locis jamdudum sacris et nunc spurcitia foedatis ...

f. 89

De nonis et decimis unde et genitor noster et nos frequenter ...

f. 88v

De raptoribus virginum consecratarum seu in proposito in devotione viventium ...

f. 121

De vindicta et judicio justo in latrones facto ...

f. 114

Dilectissimi fratres et filii prudentiae vestrae manifestissime ...

f. 146v

Episcopum non audere extra terminos proprios ...

f. 121

Excepto baptismatis munere quod contra peccatum originale ...

f. 122

Felix episcopus Selamselvitanus dixit: Etiam hoc aditio secundum statuta veterum conciliorum ...

f. 136

Fratres presbyteri et sacerdotes Domini cooperatores ordinis nostri ...

f. 4v

Gratia et veritas Jesu Christi Domini et Salvatoris nostri sanctam Antiochenam ecclesiam visitans ...

f. 36

Haec autem scripsimus non qui in Ecclesia Dei secundum Scripturas ...

f. 35v

Hi vero qui male conceptos et ex adulterio factos ...

f. 115v

Hieronymus ait : Nisi matrimonium fuisset et virginitas non esset ...

f. 121v

Hoc admonendum vel denuntiandum fidelibus necessarie providimus ...

f. 108v

Igitur sancta magna synodus : Ipsum qui est ...

f. 152

In doctrina sua namque abba apostolicam debet illam semper formam ...

f. 121v

In nomine gloriosi domini nostri Ervigii regis prima diei synodali ...

f. 110

In totius concilii quod Bituri duximus nuper celebrandum ...

f. 144bisv

Ingredientes sacerdotes domum infirmi ...

f. 161

Interrogatio Augustini. Si praegnans mulier debeat baptizari ...

f. 112

Observandum quoque decrevimus ne quis sacerdotum vel clericorum more ...

f. 121v

Ordinationes etiam presbyterorum diaconorumque ...

f. 98

Placuit nobis admonere ut unusquisque episcopus praevideat ...

f. 115v

Plerumque quibus miseratio Domini etiam nolentibus subvenit beneficiis Dei videntur esse ingratus ...

f. 153v

Propositum monachi proprio arbitrio ...

f. 148

Quae in domibus propriis tam puellae quam viduae ...

f. 121

Quam sit necessarium monasteriorum quieti ...

f. 146

Quicumque militum vel cujuscumque ordinis vel professionis ...

f. 147

Quoniam conveniet sancta synodus episcoporum in Gangrensem ...

f. 8

Quoniam sicut a Petro apostolo accepimus omnium ...

f. 140

Sancta et pacata synodus in unum congregata ...

f. 9v

Si inventi fuerint inter vos qui cum quadrupedibus ...

f. 121

Si natura prudens est, si docibilis ...

f. 121

Si praegnans mulier debeat baptizari aut postquam generit ...

f. 112

Si qua mulier fornicaverit et infantem qui ex inde natus ...

f. 115v

Si quis dereliquerit proprios filios et non eos alit ...

f. 115v

Si quis episcopus presbyter diaconus vel subdiaconus ad bellum processerit ...

f. 94v

Sunt aliqui qui culpis exigentibus ab episcopo proprio excommunicantur ...

f. 86v

Temporibus Constantini coeperunt. In precedentibus namque annis persecutiones ...

f. 134v

Ut parentes filios suos et patrini eos quos de fonte lavacri ...

f. 89

Ut secundum auctoritatem et constitutionem ...

f. 107

Ut unaquaeque ecclesia sive unusquisque sacerdos suum primatum teneat ...

f. 99

Vidimus quosdam et flevimus ex numero culpatorum ...

f. 115

ANJOU • Chronique des comtes d'Anjou, fragment

ANSEGISUS (S.), abbas • Capitularia regum Francorum collecta ab Ansegiso et Benedicto Levita. Abbreviatio collectionis

BALUZE (Etienne) • Notes, table ou titres de sa main

BALUZE (Etienne) • Possesseur

BALUZE (Etienne) • Signature

BENEDICTUS LEVITA • Capitularia regum Francorum collecta ab Ansegiso et Benedicto Levita. Abbreviatio collectionis

CANONES APOSTOLORUM

CLEMENS I (s.), papa • Epistolae de benedictione Corporis et sanguinis Christi

COLLECTIONS CANONIQUES • Abbreviatio Ansegisi et Benedicti Levitae

COLLECTIONS CANONIQUES • Dacheriana

COLLECTIONS CANONIQUES • Decretales pseudo-Isidorianae, praefatio

COLLECTIONS CANONIQUES • Dionysio-Hadriana (concilia)

COLLECTIONS CANONIQUES • Hispana, Praefatio

COLLECTIONS CANONIQUES • Hispana, Table partielle

COLLECTIONS CANONIQUES • Collection en cent quatorze chapitres

COLLECTIONS CANONIQUES • Collection en six chapitres concernant les moines

COLLECTIONS CANONIQUES • Collection en trois-cent-quarante-deux chapitres

Concile • Qualiter concilium agatur

Conciles français • Bourges (a. 1276)

Conciles français • Meaux (a. 845-846), excerpta

Conciles gaulois • Vannes (a. 461-491)

Conciles grecs • Ancyre (a. 314)

Conciles grecs • Antioche (a. 330)

Conciles grecs • Chalcédoine (a 451)

Conciles grecs • Constantinople (a. 381)

Conciles grecs • Éphèse (a. 431)

Conciles grecs • Gangres (a.340)

Conciles grecs •  Laodicée (fin IV e s.)

Conciles grecs • Néocésarée (vers 319)

Conciles grecs • Nicée (a. 325)

Conciles wisigothiques et espagnols • Séville XII (a. 681)

Confession • Rituel

CYRILLUS ALEXANDRINUS ep. (s.) • Epistolae

Empereurs • Ordo ad benedicendum imperatorem

ERVIGIUS (Flavius), rex Gothorum. • Extraits patristiques

Exorcismes

Extraits patristiques

FULCO, comes Hierosolimitanus • Texte copié pour lui

GARSIAS • Glossa ordinaria novarum constitutionum Gregorii X, frag-mentum

GREGORIUS I Magnus (s.), papa • Synodus romana (a. 595; JW 1366)

GREGORIUS II Junior (s.), papa • Synodus romana (5 apr. 721)

GREGORIUS VII (s.), papa • Epistola

GREGORIUS VII (s.), papa • Synodus Romana (a. 1079)

Hérétiques • Prières pour

ISIDORUS (Pseudo-) • Collegit : Decretales pseudo-Isidorianae

ISIDORUS (Pseudo-) • Praefatio collectionis decre-talium

Malades • Prières pour

Manuscrits cités • Montpellier. Ecole de médecine, ms. H 137

Mariage • De matrimonii ratione

Moines • Collection en six chapitres

NICHOLAUS III, papa • Constitutiones

NOTITIA PROVINCIARUM ET CIVITATUM GALLIARUM

Ordo de celebrando concilio

POLEMIUS SILVIUS • Laterculus

PONTIFICAL • Fragment

Reliures • chagrin

SYMMACHUS (s.), papa • Synodus Romanae [1 mart. 499]

ULRICHUS (s.), ev. Ausburgensis • Sermo


Sous-unités de description