Fichier Avril
Consulter la fiche numérisée (manuscrits latins, XIVe-XVe siècles : Latin 3464)
Le fichier Avril a été constitué entre 1968 et les années 1990 par François Avril, conservateur au département des Manuscrits, à partir d’un examen systématique des manuscrits des fonds latin, français (et partiellement N.A.F.) et italiens, dans la perspective de l’élaboration d’un catalogue scientifique des manuscrits enluminés de la BnF. Cette documentation de travail est tenue à jour et complétée jusqu'en 2003.
Bibliographie
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Consulter la fiche bibliographique numérisée
Présentation du contenu
F. 5-50v « Liber de castitate et mundicia sacerdotum » (titre en marge), « Prohemium. Voce lamentabili et amaro corde, fratres karissimi, referre compellor... — ... que ignorant Deum. Explicit prohemium in libro de castitate et mundicia sacerdotum et aliorum altaris ministrorum » (5-6) ; — « Sequitur de divisione hujus tractatus. Presentem tractatum in tres principales partes dividere proposui... » (6-6v) ; — « Quantum ad primum scire oportet quod illas communes rationes appello... — ... brevitatis causa pertranseo. Et hec de prima et principali parte hujus tractatus pauca dicta sufficiant » (6v-29v) ; — « Sequitur secunda pars... in qua primo de speciebus fornicationis tractatur. Secundam partem principalem... — ... nomen aufferre... » (29v-42v) ; — « Sequitur 3
F. 51-60v LAURENTIUS DE DACIA ? « Incipit quidam tractatus qui Stella clericorum nuncupatur. Quasi stella matutina in medio nebule id est peccatorum... — ... baptismi sacrificandum. Explicit Stella clericorum per Laurentium de Dacia compilata » ; suivi d'une note : « Nota : sacerdoti qui de fornicatione convincitur gravissima pena est imponenda ut patet LXXXII d.c.fi. » (éd. incunables sans nom d'auteur ; cf. Hain, n
F. 61-90v INNOCENTIUS III papa, De miseria humanae conditionis, sans le prologue : « Lotarius alias Innocencius 3
F. 91-94v « Triplex expositio orationis dominice » (titre ajouté), « Pater noster qui es in celis... In parte ista docet modum debitum orandi brevem et pium... vel aliter notatur in hiis tribus : caritas cum dicitur Pater... vel aliter Pater dicitur ut scias a quo... — ... non mutetur. Explicit expositio Pater noster ».
F. 95-118v [JOHANNES CABILONENSIS, Ars praedicandi] « Hec est ars clara et brevis ad faciendum sermones secundum formam sillogisticam... — ... Explicit ars compilandi sermones sillogistice... » ; cf. Th. M. Charland,
F. 118v Sentences. « Seneca. Omnis stulticia laborat fastidio sui... — ... Quisquis exit in lucem jussus est lacte et panno esse contentus ».
F. 119-134 JOHANNES GERSON, De pollutione nocturna. « Incipit tractatus venerabilis magistri Jo. Ger[sonii] cancellarii Parisiensis tractans de pollucione nocturna an impediat celebrantem vel non » (titre ajouté), « Dubitatum est apud me frequenter et diu... — ... omnis homo... Explicit quidam tractulus [
F. 134 Addition : « Utrum angeli suam beatitudinem meruerunt. Prima conclusio. Angeli non fuerunt creati impeccabiles per naturam... — ... Angeli boni suam beatitudinem meruerunt ».
F. 134v Additions : « Ethimologie aliquorum nominum per litteras vel sillabas : Deus :
F. 135-158 Exposition sur le Cantique des Cantiques formée de pièces de vers extraites de l'
F. 158-158v S. AUGUSTINUS. « De dilectione proximi Augustinus super Johannem ad consolationem se invicem diligencium tractatu [
F. 159-164 « Hugo de Sancto Victore. Ad consolationem in unitate et concordia vivencium. Ecce quam bonum et quam jocundum... Est unitas naturalis... » [S. BERNARDUS] (Gsell et Janauschek, De diversis LXX, 955-956) (159) ; — « Sermo s. Bernardi in die conversionis s. Pauli ad consolationem conversorum devotorum. Hodie, fratres dilectissimi, mater Ecclesia conversionem b. Pauli veneratur... » (159v-161) ; — S. BERNARDUS. « Sermo s. Bernardi ad consolationem et stabilitatem monachorum... In via estis, fratres, que ducit ad vitam... » (Gsell et Janauschek, De diversis, XXII, 816-823) (161-164).
F. 164-164v S. AMBROSIUS. « Ad impetrandum a Deo consolationem, sanitatem et salutem mentis et corporis egrotis, debilibus et infirmis dicatur primo hymnus Ambrosii. Christe celestis medicina patris//... » (
F. 165-169v S. AUGUSTINUS. « Incipit tractatus Augustini de psalmo centesimo vicesimo quarto ad consolationem pauperum et flagellatorum. Psalmus iste pertinet ad numerum canticorum... » (
F. 169v-171 S. PETRUS DAMIANUS. « Petri Damiani epistola pulcra ad consolationem egrotorum. Domino G., nobilissimo viro, P. monachus... Rogasti me, dilectissime, ut consolatoria... » (
F. 171v Sentences, vers : « Jeronimus. Nichil vilius quam a carne vinci... » ; — Versus : « Tangere qui gaudes meretricem qualiter audes... » ; cf. Walther,
F. 172-174v Figures : « Arbor viciorum » (172) ; — « Arbor virtutum » (172v) ; — Passion du Christ (173) ; — « XII articuli fidei » (173v) ; — « Decem legis mandata » (174) ; — « Arbor sapientie » (174v) ; cf. mss. Latin 3445, ff. 70-71, 73-73v et 74v-75 ; 3473, ff. 79v, 81-82v, 83v.
F. 175-175v Sentences sur les fondements de la sagesse et les vertus : « Fundamentum turris sapientie est humilitas... Gracia. Esto benivolus... — .. tutela ad bonos ».
F. 175v-176 Tableaux-résumés : « Septem sunt facetie : in privato sobrietas... Septem rusticitates... » ; — « Johannes est nomen ejus. Jo. interpretatur gratia... ».
F. 176v-178 S. BERNARDUS. « Sermo b. Bernardi de apostolis Petro et Paulo. Merito, fratres karissimi, apostolis sanctis attribuit mater Ecclesia... » (Gsell et Janauschek, in festo ss. Petri et Pauli serm. 3, 552-555).
F. 178v-191v « Incipit meditatio s. Augustini episcopi... ». Méditations en 39 chapitres composés de : S. ANSELMUS CANTUARIENSIS, Proslogion, c. 1, 16-17, 24-26 (
F. 195-199v [PSEUDO-JOHANNES CHRYSOSTOMUS, Homilia] « Hodie nobis terra factum est celum non stellis de celo in terram descendentibus sed apostolis ad celos ascendentibus... — ... filii parentibus sociabantur conubio et soror fratri jungebatur » (
F. 199v-203v [PSEUDO-EUSEBIUS EMESENUS GALLICANUS, de Pascha homilia XII] : « Exulta celum et letare terra... Dies iste amplius de sepulcro... » (
F. 203v-206 « Qualiter corpus santi Stephani prothomartiris sit Bizancium translatum. Factum est cum esset reconditum corpus santi Stephani... » (
F. 206v Notes : « Misericordia est virtus per quam animus... ».
F. 1, 134v, 164v, 171v, 191v, 206v-208, 210v Additions de la main d'un chapelain du Grand Hôpital de Beaune qui signe P. M. P. (ff. 191v et 207) et, dont le nom tout entier se lit : « P. Maistrot P. » au f. 155 du ms. Latin 603 et au f. 262v du ms. fr. 1030 ; cf. aussi Boudrot, dans
F. 134v Vers en latin et en français parmi lesquels : « Hoc est nescire sine Christo plurima scire//Sed si Christum bene scis satis est si cetera nescis... » ; cf. Walther,
F. 164v Oraison : « Omnipotens et misericors Deus qui sacerdotibus suis... » ; — vers : « Te dolor emundat, devocio magis habondat//... ».
F. 191v :
F. 206v-208 Notes et poèmes en latin et en français : « Mundus per litteras.
F. 210v Invocations pieuses et anecdotes : «
Bibliographie
2000
cité t. II, p. 61
Richard H. HOUSE — Mary A. HOUSE,
Mss.
Dépouillement bibliographique
Ce dépouillement bibliographique est réalisé de façon systématique à partir des publications acquises par le département des Manuscrits. Il est issu de chargements périodiques (dernier chargement : février 2021).
2015
Patrice SICARD,
Audite quae et quanta saluti propriae necessaria sint...
f. 157
C B B B ESTOIS ENSEMBLE / / Q ET O COME IL ME SEMBLE//...
f. 134v
Christe caelestis medicina Patris //...
f. 164
Incipit du lemme biblique
Columba mea in foraminibus ... (Cant. II, 14)
Incipit
Non tantum in foraminibus...
f. 153
Deus :
D ansE ternamV itamS uis...
f. 134v
Domine Deus omnipotens et bone Domine, miserere...
f. 181v
Dubitatum est apud me frequenter et diu...
f. 119
Dum patrem sponsi devote sponsa rogabat //...
f. 143
Duo sponsi ubera, duo in ipso sunt ingenitae mansuetudinis argumenta...
f. 137v
Incipit du lemme biblique
Ecce tu pulchra es ... (Cant. I, 14).
Incipit
Pulchra optime ex amore sponsi praesumptio...
f. 147v
Incipit du lemme biblique
Ecce tu pulchra es ... (Cant. I, 14).
Incipit
Versus de eodem... Sponsa modo duplici sponsi laudatur ab ore//...
f. 147v
En quattuor unguenta adsignata habetis, primum sapientiae, secundum justitiae...
f. 140v
Incipit du lemme biblique
Exsulta caelum et laetare terra ... (cf. Is. XLIX, 13)
Incipit
Dies iste amplius de sepulchro...
f. 199v
Factum est cum esset reconditum corpus sancti Stephani...
f. 203v
Fallitur insipiens cum se putat esse sapientem//...
f. 134v
Fundamentum turris sapientiae est humilitas...
f. 79v
Haec est ars clara et brevis ad faciendum sermones secundum formam syllogisticam...
f. 95
Incipit du lemme biblique
Haec mando vobis ut diligatis ... (Joh. XV, 17).
Incipit
Ac per hoc intellegere debemus...
f. 158
Hoc est nescire sine Christo plurima scire //...
f. 134v
Hodie, fratres dilectissimi, mater Ecclesia conversionem beati Pauli veneratur...
f. 159v
Hodie nobis terra factum est caelum, non stellis de caelo in terram descendentibus...
f. 195
[...] Id est peccatorum. Proprietates hujus stellae matutinae...
f. 51
Incipit du lemme biblique
Ideo adulescentulae dilexerunt te nimis ... (Cant. I, 2)
Incipit
Versus de eodem : Dum patrem sponsi devote sponsa rogabat //...
f. 143
[...] In parte ista docet modum debitum orandi brevem et pium...
f. 91
J'AY DIT ET NOMME PORRITURE //...
f. 206v
JESU QUI ES TESMOING CERTAIN //...
f. 207v
Jesus lucet praedicatum, pascit recogitatum...
f. 141v
Incipit du lemme biblique
Johannes est nomen ejus ... (Lc. I, 63).
Incipit
Johannes interpretatur gratia...
f. 176
Justus Ambrosius, pius Gregorius, prudens Augustinus...
f. 171v
L'AUBELESTE FAICTE A COMPAS//...
f. 207
Magnum et admirabile Paschae baptismi sacramentum...
f. 200v
MIRES VOUS EN MA POURTRAICTURE//...
f. 208
Misericordia est virtus per quam animus...
f. 206v
Mors facit exosum, res aufert //...
f. 208
Mundus per litteras :
M : Multiplicitas iniquitatis...
f. 206v
Nihil vilius quam a carne vinci...
f. 171v
Non sum ego profundi sensus neque adeo perspicacis ingenii...
f. 138v
Nota : Sacerdoti qui de fornicatione convincitur gravissima poena...
f. 60v
Omnipotens et misericors Deus, qui sacerdotibus suis...
f. 164v
Omnis stultitia laborat fastidio sui...
f. 118v
Incipit du lemme biblique
Osculetur me osculo oris ... (Cant. I, 1).
Incipit
Nota triplicem animae profectum sub nomine trium osculorum...
f. 135
Incipit du lemme biblique
Osculetur me osculo oris ... (Cant. I, 1).
Incipit
Versus de eodem : Sponsa suum figens in sponsum cordis amorem //...
f. 135
Ostendo tamen ei qui hujusmodi est locum...
f. 135v
Incipit du lemme biblique
Pater noster qui es in caelis ...
Incipit
In parte ista docet modum debitum orandi brevem et pium...
f. 91
Per te accessum habeamus ad Filium, o benedicta inventrix...
f. 135
Porta patens esto, nulli claudatur honesto. // POUR UN POINT PERDIT GILBERT TORNACE...
f. 210v
Praesentem tractatum in tres principales partes dividere proposui...
f. 6v
Quando Jesus nominatur, si devote inclinatur //...
f. 171v
Quantum ad primum scire oportet quod illas communes rationes appello...
f. 6v
Incipit du lemme biblique
Quasi stella matutina in medio nebulae ... (Eccli. L, 6).
Incipit
Id est peccatorum. Proprietates hujus stellae matutinae...
f. 51
Incipit du lemme biblique
Quia meliora sunt ubera tua ... (Cant. I, 1)
Incipit
Versus de eodem. Sponsa videns sponsum sibi transmissum prope stare //...
f. 137
SE AUJOURDUY VUEIL VIVRE EN PAIX //...
f. 206v
Secundam partem principalem hujus secundi tractatus adgredi convenit...
f. 29v
Secura vita : Melius esse in claustro quam in saeculo...
f. 171v
Septem rusticitates : loquacitas in convivio...
f. 175v
Septem sunt facetiae : in privato sobrietas, in publico hilaritas...
f. 175v
Si par vel major fuerit tibi forte locutus //...
f. 134v
[...] Si talia de se locutus est ille quem Deus sanctificavit...
f. 95
Solus in illicitis non cadit qui se ab illicitis caute restringit...
f. 1
Sponsa modo duplici sponsi laudatur ab ore //...
f. 147v
Sponsa suum figens in sponsum cordis amorem //...
f. 135
Sponsa videns sponsum sibi transmissum prope stare //...
f. 137
Incipit du lemme biblique
Surge, amica mea, sponsa mea ... (cf. Cant. II, 13).
Incipit
Commendat sponsus multam dilectionem...
f. 150
Incipit du lemme biblique
Surge, propera, amica mea ... (Cant. II, 10).
Incipit
Versus de eodem. Triplex sensus in his verbis radiare notatur //...
f. 149v
Suscipe, sancta Trinitas, unus Deus, hanc oblationem plurimarum orationum...
f. 187v
Tangere qui gaudes meretricem qualiter audes //...
f. 92
Te dolor emundat, devotio magis abundat //...
f. 164v
Te pulchrum deitas facit et caro sumpta decorum //...
f. 149v
Tertiam et finalem partem hujus tractatus adgredi convenit...
f. 42v
Triplex sensus in his verbis radiare notatur //...
f. 149v
Ut a magistri verbo sermo exordium sumat, qui non amat Dominum Jesum...
f. 143
Ut : Ascendit Deusut iliter capta praeda...
f. 206v
Utrum angeli suam beatitudinem meruerunt. Prima conclusio. Angeli...
f. 134
Voce lamentabili et amaro corde, fratres carissimi, referre compellor...
f. 5
VOUS GENS D'EGLISE, NOBLES ET ADVOCATZ//...
f. 206v
VOUS QUI PASSES PARSUS NOZ CORPS//...
f. 207
Acrostiches sur les mots : « clericus » • « mundus »
AMBROSIUS MEDIOLANENSIS ep. (s.) • Hymni
Anges • Questions sur les anges
ANSELMUS CANTUARIENSIS archiep. (s.) • Compilatio : Soliloquium de quaerendo Deum, cap. I-VII
Apôtres • Tableau
Arbre de sagesse
Arbre des vertus
Arbre des vices
AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) • Enarrationes in Psalmos (excerpta)
AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) • In Evangelium Johannis tractatus CXXIV. Excerpta
AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) • De Contritione cordis
AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) • oratio generalis ad curiam caelestem
AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) • Soliloquium de quaerendo Deo
BEAUNE (Côte-d'Or) • Hôtel-Dieu. Possesseur
BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) • Sermones de diversis
BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) • Sermones de sanctis
BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) • Sermones in Canticum canticorum. Excerpta
BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) • Oratio b. Bernardi
BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) • Sermones
BIBLICA • Vetus Testamentum Canticum canticorum. Commentarii vel expositiones
DE CASTITATE ET MUNDITIA SACERDOTUM
COLBERT (Jean-Baptiste) • Possesseur
Commandements de Dieu • Tableau
CONSTANTINOPLE • Translatio Constantinopolim corporis s. Stephani
DE CONTRITIONE CORDIS
DÉCORATION • Initiales de couleur (XVe s.)
Dons gratuits • Tableau
Étymologies • Notes
EUSEBIUS « GALLICANUS » • Compilator : Sermones seu homiliae
FILIGRANES • Armoiries Fleurs de lis (3) posées deux et une (armes de France)
FILIGRANES • Lettres soudées et monogrammes
Français • Textes de latin et français mêlés
GREGORIUS Magnus I (s.), papa • Extraits à lui attribués par les mss.
Heures canoniques • Tableau
HUGO DE SANCTO VICTORE • Sermo
Hymnes • Hymnes divers
INNOCENTIUS III, papa (Lotharius Signiensis) • Compilatio : Soliloquium de quaerendo Deum, c. XXIXXXXVII
INNOCENTIUS III, papa (Lotharius Signiensis) • De Contemptu mundi sive De Miseria conditionis humanae
JESUS CHRISTUS • Passio Opera Passionis. Tableau
JOHANNES (s.), Baptista • Tableau sur
JOHANNES BASSIER • Copiste (XVe s.)
JOHANNES BASSIER • Signature
JOHANNES CABILONENSIS • Ars praedicandi
JOHANNES GERSON • De Praeparatione ad missam post pollutionem nocturnam
LAURENTIUS DE DACIA • Stella clericorum
MAISTROT (Pierre), chapelain de l'Hôtel-Dieu de Beaune • Notes autographes
MAISTROT (Pierre), chapelain de l'Hôtel-Dieu de Beaune • Possesseur (?)
MAISTROT (Pierre), chapelain de l'Hôtel-Dieu de Beaune • Signature
Malades • Hymnus ad impetrandam sanitatem
Monde • Acrostiche
Morale • Notes ou sentences
Notation musicale • Notes de musique. Proverbes ou textes sur la gamme
PATER NOSTER • Commentaires
Pères de l'Église • Énumération
PETRUS DAMIANUS (s.) • Epistola ad consolationem aegrotorum
PETRUS RIGA • Aurora (excerpta)
Plaies d'Égypte • Tableau et explication
Prêtres • De Castitate et munditia sacerdotum
Prières • Prières diverses
Prophètes (douze) • Tableau sur les 12 prophètes
RELIURE • Reliures au chiffre de Charles X
RELIURE • Éléments annexes Titre manuscrit sur la tranche inférieure
Sagesse • Tour (tableau)
Savoir-vivre • Préceptes
SENECA (Lucius Annaeus Seneca) • Extraits à lui attribués par les mss.
Sentences
Sentences bibliques, patristiques ou théologiques
Sermones inter unius auctoris collectionem • Sermones singuli
Sermones inter unius auctoris collectionem • In Pentecoste
Sermones inter unius auctoris collectionem • De Sanctis et festis Conversio s. Pauli
Signets • de parchemin
SOLILOQUIUM DE QUAERENDO DEO
STEPHANUS (s.), protomartyr • Translatio Constantinopolim
SYMBOLUM APOSTOLORUM • Duodecim apostolorum articuli fidei cum dictis duodecim prophetarum. Tabulae
Tableau • de théologie didactique
Théologie • Tableaux
Vers anonymes latins • Divers
Vers anonymes latins • Vers acrostiches
Vers français