Département des Manuscrits > Latin > Latin > Latin 1-3857 [Ancien fonds latin] > Latin 2798-3107

Latin 3014 -3027B

Cote : Latin 3016  Réserver
Ancienne cote : Regius 39053
III
Fin du XIIIe siècle
Initiales en couleur à filigranes. Rubriques et manchettes rubriquées. Titres et titres courants en couleur. — Cahiers signés [I]-XVI aux ff. 41-167v. — Texte corrigé par une main contemporaine et par une main du XIVe s. — Quelques gloses marginales. — Le feuillet de garde initial contient un fragment de la Messe de Pàques et provient d'un Missel du XIe s. en écriture du Mont-Cassin, avec notation musicale bénéventaine ; il porte une cote du XVIIe s. : « Lectiones (?) theologice n° 131 ». Au v°, mention d'achat du ms. par la bibliothèque du Roi : « Achepté à Rome en 1715 » ; cf. Delisle, Cab. des mss., I, 335.Parchemin.I-173 ff. à 2 colonnes + f. 110bis.345 × 240 mm.Demi-reliure chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe.

Fichier Avril

Consulter la fiche numérisée (manuscrits d'origine italienne, VIIIe-XVe siècles : Latin 3016)

Le fichier Avril a été constitué entre 1968 et les années 1990 par François Avril, conservateur au département des Manuscrits, à partir d’un examen systématique des manuscrits des fonds latin, français (et partiellement N.A.F.) et italiens, dans la perspective de l’élaboration d’un catalogue scientifique des manuscrits enluminés de la BnF. Cette documentation de travail est tenue à jour et complétée jusqu'en 2003.

Présentation du contenu

F. 1-173 [PETRUS LOMBARDUS. Sententiarum libri IV]. Prol. : « Incipit prologus » (Quaracchi. 1-3) (1) ; — Table du l. I (1-2v) ; — L. I : « Primus liber. Convenienientiam [sic] veteris ac nove legis... » (éd. cit., 14-294) (2v-50v) ; au f. 50v ; « Hic finitur I. liber de misterio Trinitatis » ; — Prol. du l. II : « Que ad misterium... » (ibid., 306) (50v) ; — Table du l. II (50v-52) ; — L. II : « Incipit liber II de rerum creatione et formatione corporalium et spiritualium et aliis pluribus eis pertinentibus » (ibid., 306-540) (52-93) ; — Table du l. III (93-93v) ; — Prol. du l. III : « Jam nunc his intelligendis.. — ... Deo revelante valeamus » ; « Hujus voluminis continentia sub compendio perstringitur sie enim rationis ordo... — ...gratia accedat ad miserum » (éd. cit., 550) (93v-94) ; — L. III : « Incipit liber tertius de incarnatione Verbi » (ibid., 550-734) (94-122v) ; — Prol. du l. IV : « Hiis tractatis... — ... accedamus » (ibid., 745) (122v) ; — L. IV : « Incipit liber quartus de sacramentis » (ibid., 745-1038) (124-173), suivi du distique : « Cun???torum manibus debet liber iste teneri || Hinc??? poterunt pueri, juvenes senesque doceri. »

Les notulae figurant dans le texte sont : au l. I, les nos 153 (éd. cit., 112) (19v-20) ; 272 (ibid., 194) (32) ; 274 (ibid., 194-195) (32v) ; 279 (ibid., 198) (32v) ; 285 (ibid., 201) (33v) ; 286 (ibid., 201-202) (33v) ; — au l. II le n° 323 (ibid., 491) (84v) ; — au l. III, « scilicet sapientia ingenita... » (ibid., 607, note a) (103) ; n° 191 (ibid., 675-676) (113) ; — au l. IV, le n° 76 (ibid., 786) (130) ; Gregorius super Ezechielem : Qui in expositione... — ... Domini sunt verba que dicit » (ibid., 818, n. l) (135) ; « Nicholaus papa : si quis cum duabus sororibus fuerit fornicatus... — ... solummodo statuimus » (Decretum Gratiani, c. 16, C. XXXIII, q. 2) [add. à D. XXXIV, c. 5, éd. cit. 956-957] (158v) ; « Item ex Triburiensi concilio : si quis cum noverca sua... — ... observandum est » (Decretum Gratiani, c. 24, C. XXXII, q. 7) [add. loc. cit.] : « Calixtus papa : Presbiteris, diaconibus... — ... immunditiis deservire » (éd. cit., 966, note a) (160).

Les notulae figurant à côté du texte dans une 3e colonne, sont : au l. I, les nos 18 (éd. cit. 21) (4) ; 21 (ibid., 22) (4) ; 72 (ibid., 53) (10) ; 95 (ibid., 69-70) (13) ; 342 (ibid., 235) (39) ; — au l. III, le n° 103 (ibid., 620) (105) ; — au l. IV « Contrarium legitur in ecclesiastica hystoria quod Alexander episcopus Alexandrie... — ... sed ea que sacerdotibus mos est adimplere » ; cf. Rufinus Aquileiensis, Historia ecclesiastica, I, c. 14, P. L., XXI, 487. [add. à D. VI, c. 5, éd. cit. 781-782] (129v) ; 127 (ibid., 817) (134v) ; 128 (ibid.) (134v).

Notes: Le f. de garde initial est un fragment du XIIe s. (et non du XIe s.) ; cf. E. A. Lowe, dans Collectanea vaticana in honorem Anselmi Albareda, Vatican, 1962, II, 230 ; Fr. Avril et Y. Załuska, Manuscrits enluminés d'origine italienne, I, 1980, 17, n. 31.

Documents de substitution

Ce manuscrit fait l'objet d'une description dans la base d'enluminures Mandragore.

Dépouillement bibliographique

Ce dépouillement bibliographique est réalisé de façon systématique à partir des publications acquises par le département des Manuscrits. Il est issu de chargements périodiques (dernier chargement : février 2021).

2015

BMB : Bibliografia dei manoscritti in scrittura beneventana, t. 23, Roma : Viella, 2015.

Calixtus papa : Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus, monachis concubinas habere...

f. 160

Contrarium : legitur in Ecclesiastica historia quod Alexander...

f. 129v

Convenientiam veteris ac novae Legis...

f. 2v

Cunctorum manibus debet liber iste teneri//...

f. 173

[...] Decernimus ut hi qui in ordine...

f. 160

Gregorius : Nullum facere subdiaconum episcopi...

f. 160

Gregorius super Ezechielem : Qui in expositione sacri eloquii...

f. 135

His tractatis quae ad doctrinam rerum pertinent...

f. 122v

Innocentius II : Decernimus ut hi qui in ordine...

f. 160

Item ex Triburiensi concilio...

f. 158v

Jam nunc his intellegendis atque pertractandis...

f. 93v

[...] Legitur in ecclesiastica Historia quod Alexander episcopus Alexandriae...

f. 129v

Nicolaus papa : Si quis cum duabus sororibus fuerit fornicatus...

f. 158v

[...] Nullum facere subdiaconum episcopi...

f. 160

[...] Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus, monachis concubinas habere...

f. 160

Quae ad mysterium divinae unitatis...

f. 50v

[...] Qui in expositione sacri eloquii...

f. 135

[...] Scilicet sapientia ingenita...

f. 103

Si quis cum duabus sororibus fuerit...

f. 158v

[...] Si quis cum noverca sua...

f. 158v

Sic enim rationis ordo expostulat...

f. 93v

Cotes anciennes non identifiées • En chiffres arabes

DÉCORATION • Décoration italienne (XIIe s.)

DÉCORATION • Initiales filigranées (XIIIe et XIVe s.)

Écriture • bénéventaine (XIe s.)

GRATIANUS • Decretum (excerpta)

Manuscrits • Achat du manuscrit. Mention

MISSEL • (XIIe s.)

Notation musicale • Notation bénéventaine

Pâques • Messe (fragment)

PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. • Sententiae

RELIURE • Reliures au chiffre de Louis-Philippe

RUFINUS AQUILEIENSIS • Historia ecclesiastica, I, c. 14

Vers anonymes latins • Colophons