Département des Manuscrits > Latin > Latin > Latin 1-3857 [Ancien fonds latin] > Latin 2798-3107

Latin 3014 -3027B

Cote : Latin 3023  Réserver
Ancienne cote : Colbert 537
Ancienne cote :  Regius 3676 1—1
X
Début du XIII e siècle
Écriture et décoration italienne. Grandes initiales peintes et historiées sur fond d'or (3, 7v, 112v, 197v, 262v). Initiales peintes sur fond d'or ou en couleur à antennes. Incipits or sur fond de couleur ou en capitales noires ou rouges ornées de traits de plumes. Rubriques. Titres courants en couleur ; piedsde-mouche. Indication des distinctiones en marge. — Réclames ornées d'un encadrement de traits de plumes. — Au f. 1, ex-libris : « domini fratris Gentilis cardinalis » [Gentile de Montefiore, + 1312] et mention d'engagement du ms. faite en 1335 par les moines du couvent d'Ascoli : « Ego frater Egidius de Santa Victoria, guardianus conventus Esculi, de conscilio et assensu discretorum conventus et omnium fratrum de Esculo. obpignoro Nicole de Montecalvo duo volumina librorum de armario scilicet testum Sententiarum et Ystorias scolasticas pro quantitate XXXI lib. sub tali conditione et pacto scilicet quod quandocumque ego vel aliquis successor meus restituet sibi VI libr. ipse teneatur reddere fratribus Ystorias scolasticas. Testum autem Sententiarum non teneatur reddere in vita sua nisi pro suo velle. Proprietas autem predictorum librorum est conventui. Quam quantitatem promisit pro nobis et solvit Johanni Bone partis cui tenebatur conventus pro pensione domorum... pro vino et oleo et aliis necessitatibus dicti conventus. Actum in predicto conventu XII die mensis Februarii coram fratre Jacobo Gontelutii custode et fratribus Johanne de Montecalvo. Raynaldo, Lamberto, Johanne Abamontis, Agelo Vita Leonis. Jacob procuratore, Thoma de Castello, Cicco Thomassutii, Mansueto, omnibus de Esculo, anno Domini MCCC XXXV », suivie de la mention : « Consistit corium et aptatura istius libri XX s. Solutum est totum et liber remanet conventui simpliciter » légèrement postérieure à la précédente. Le ms. passa ensuite dans la bibliothèque de Grégoire XI dont il porte l'ex-libris au f. 2v ; cf. Delisle, Cab. des mss . I, 489. Parchemin.357 ff.430 × 290 mm.Reliure maroquin rouge aux armes de Colbert.

Documents de substitution

Il existe une version numérisée de ce document.

Numérisation effectuée à partir d'un document original : Latin 3023.

Voir le document numérisé
vignette simple

Documents de substitution

Microfilm en couleur : f. 181 à 357 (fin). Cote de consultation en salle de lecture : MFC 1129. Cote de la matrice (pour commander une reproduction) : ICR 2942.

Documents de substitution

Microfilm en couleur : Début à f. 180 verso. Cote de consultation en salle de lecture : MFC 1128. Cote de la matrice (pour commander une reproduction) : ICR 2941.

Historique de la conservation

Ce manuscrit se trouvait en 1429 dans la bibliothèque de Benoît XIII à Peñiscola ; cf. P. Martí, dans Estudios franciscanos , XXIX (1923), 268, n° 512. Passa dans la bibliothèque du cardinal Pierre de Foix, puis dans celle du Collège de Foix à Toulouse ; cf. Delisle, Cab. des mss. , I, 500, n° 13 de la liste des mss. de ce collège envoyés à Colbert le 5 août 1680.

Fichier Avril

Consulter la fiche numérisée (manuscrits d'origine italienne, VIIIe-XVe siècles : Latin 3023)

Le fichier Avril a été constitué entre 1968 et les années 1990 par François Avril, conservateur au département des Manuscrits, à partir d’un examen systématique des manuscrits des fonds latin, français (et partiellement N.A.F.) et italiens, dans la perspective de l’élaboration d’un catalogue scientifique des manuscrits enluminés de la BnF. Cette documentation de travail est tenue à jour et complétée jusqu'en 2003.

Présentation du contenu

F. 3-357 PETRUS LOMBARDUS, Sententiarum libri IV. Prol. : « Incipit prologus in librum Sententiarum » (Quaracchi, 1-3) (3-4) ; — Table du l. I (4-7) ; — L. I : « Incipit primus liber Sententiarum ( éd. cit ., 14-294) (7v-109) ; au f. 109 : « Hic finitur primus vel de misterio Trinitatis. Incipit II liber de rerum creatione et formatione corporalium et spiritualium et aliis pluribus eis pertinentibus » ; — Prol. du l. II « Que ad misterium... — ... transeamus » ( ibid ., 306) (109) ; — Table du l. II (109-112v) ; — L. II ( éd. cit ., 306-540) (112v-195) ; — Prol. du l. III : « Jam nunc his intelligendis... — ... valeamus », « Hujus voluminis continentia sub conpendio perstringitur. Sic enim rationis ordo... — ... gratia ad miserum accedat » ( ibid ., 550) (195-195v) ; — Table du l. III (195v-197) ; — L. III : « Incipit liber tertius ( éd. cit ., 550-734) (197v-259v), suivi du prol. du l. IV : « Ephylogus brevis supradictorum. His tractatis... — ... accedamus » ( ibid ., 745) (259v) ; — Table du l. IV (259v-262) ; — L. IV : « Incipit liber IIII » ( éd. cit ., 745-1038) (262v-357) ; au f. 357 : « Explicit liber Sententiarum magistri Petri Lombardi » suivi de l' exultativa operis ( ibid ., 1038) et de : « In numero cleri quisquis probus (o) optat haberi || Est opus ut scriptis jugiter meditetur (i) in istis ».

Les notulae contenues dans le texte sont : au l. III, « scilicet sapientia ingenita... — ... Pater est et Filius et Spiritus sanctus » ( éd. cit ., 607, n. a ) (216v) ; — au l. IV, « Item Innocentius II : Decrevimus ut hii qui in ordine... Item Calixtus papa... Item Gregorius... — ... fuerit approbata » ( ibid ., 966, n. a ) (332 et v).

Les notulae figurant à côté du texte dans une 3 e colonne sont : au l. I, les n os 95 ( éd. cit ., 69-70) (27v) ; 153 ( ibid ., 112) (41v-42) ; « Quando cepit tempus... — ... quam ipse Dominus sed simul » ( ibid ., 188, n. e ) (68v) ; 272 ( ibid ., 194) (70v) ; 274 ( ibid ., 194-195) (71v-72) ; 279 ( ibid ., 198) (72-72v) ; 285 ( ibid ., 201) (73v) ; 286 ( ibid . 201-202) (73v) ; — au l. IV, le n° 76 ( ibid ., 786) (274v).

Notes: Le couvent d'Ascoli-Piceno est un couvent de Frères Mineurs.

Bibliographie

2000
Voir recension 3919 dans Medioevo latino , 24 (2003)
[Antonio RUSSO, « Su alcune novità per la Bibbia di Corradinoé, Rivista di storia della miniatura , 5 (2000), p. 51-64]
Mss. [ P 186

2007
Patricia STIRNEMANN et Marc SMITH, "Forme et fonction des écritures d'apparat dans les manuscrits latins (VIIIè-Xvè siècle)", extrait de Bibliothèque de l'école des Chartes , N°165, 2007, p.67-100, cité p. 96

[...] Decernimus ut hi qui in ordine...

f. 332

[...] Decrevimus ut hi qui in ordine...

f. 332

His tractatis quae ad doctrinam rerum pertinent...

f. 259v

In numero cleri quisquis probus optat haberi //...

f. 357

Item Calixtus papa : Pro presbyteris, diaconibus, monachis, concubinas habere...

f. 332v

Item Gregorius : Nullum facere diaconum episcopi...

f. 332v

Item Innocentius II : Decrevimus ut hi qui in ordine...

f. 332

Jam nunc his intellegendis atque pertractandis...

f. 195

[...] Nullum facere diaconum episcopi...

f. 332v

[...] Pro presbyteris, diaconibus, monachis concubinas habere...

f. 332v

Quae ad mysterium divinae unitatis...

f. 109

Quando coepit tempus...

f. 68v

[...] Scilicet sapientia ingenita...

f. 216v

Sic enim ordo rationis postulat...

f. 195v

AEGIDIUS DE SANCTA VICTORIA, O.F.M. •  Mention (XIV e s.)

AGELUS VITA LEONIS, O.F.M. •  Mention (XIV e s.)

ASCOLI-PICENO (Italie). Couvent de Frères Mineurs • Possesseur

AVIGNON (Vaucluse). Abbaye Saint-Pierre de Luxembourg (Célestins) • Papes. Librairie pontificale. Possesseur

CICCUS THOMASSUTII (frater), O.F.M. •  Mention (XIV e s.)

COLBERT (Jean-Baptiste) • Possesseur

Création du monde •  Initiales historiées (XIII e s.)

DÉCORATION •  Décoration italienne (XIII e s.)

DÉCORATION •  Initiales filigranées (fin XII e et début XIII e s.)

DÉCORATION •  Initiales historiées (XIII e s.)

DÉCORATION •  Initiales peintes et or (XIII e s.)

Écriture •  italienne (XIII e s.)

GENTILIS DE MONTEFIORE, O.F.M., card. • Possesseur

GREGORIUS XI, papa (Petrus Rogerii) • Possesseur

Incipit •  Incipit en capitales ornées ou soulignées de fioritures à la plume (XIII e s.)

Incipit •  Peints, capitales or sur fond peint (XIII e s.)

JACOB (frater), O.F.M., procurator •  Mention (XIV e s.)

JACOBUS GENTELUTII (frater), O.F.M. •  Mention (XIV e s.)

JOHANNES ABAMONTIS (frater), O.F.M. •  Mention (XIV e s.)

JOHANNES BONAE PARTIS •  Mention (XIV e s.)

JOHANNES DE MONTECALVO O.F.M. •  Mention (XIV e s.)

LAMBERTUS (frater), O.F.M. •  Mention (XIV e s.)

MANSUETUS, O.F.M. • Mention

Manuscrits • Manuscrits mis en gage

Manuscrits • Prix des manuscrits

MARIA (b. Virgo) •  Iconographie Vierge à l'enfant ; initiales historiées (XIII e s.)

NICOLAUS DE MONTECALVO • Mention (1335)

PETRUS DE FUXO, card. • Possesseur

PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. •  Initiales historiées (XIII e s.)

PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. • Sententiae

PETRUS DE LUNA (Benedictus XIII, antipapa) • Possesseur

RAYNALDUS DE ESCULO, O.F.M. • Mention (1335)

RELIURE • Reliures aux armes de Colbert (Jean-Baptiste)

Samaritain (bon) • Initiales historiées

THOMAS DE CASTELLO, O.F.M. •  Mention (XIV e s.)

TOULOUSE (Haute-Garonne) • Collège de Foix. Possesseur

Trinité •  Initiales historiées (XIII e s.)

Vers anonymes latins • Colophons