Département des Manuscrits > Latin > Latin > Latin 1-3857 [Ancien fonds latin] > Latin 2798-3107

Latin 3014 -3027B

Cote : Latin 3022  Réserver
Ancienne cote : Colbert 1083
Ancienne cote : Regius 39044
IX
XIIe siècle
Grandes initiales peintes et dorées. (1, 5v). Initiales en couleur. Incipits or et couleur (1, 5v). Rubriques et manchettes rubriquées. — Cahiers signés I-XVII ; au f. 127v, compte des cahiers : « XVII quatuor foliorum, summa XVI quaterniones ». — Corrections contemporaines. Les notulae 18 et 21 du l. l sont rubriquées et de la même main que les manchettes du ms. ; les autres notulae ajoutées en marge sont de la main qui a écrit les gloses.Parchemin.I-228 ff. + f. 13bis à 2 colonnes.330 × 228 mm.Demi-reliure chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe.

Historique de la conservation

Manuscrit probablement apporté par Sébastien de Guémadeuc, évêque de Saint-Malo à Colbert ; cf. ms. Latin 9364, f. 15v et add. du ms. Latin 2715.

Fichier Avril

Consulter la fiche numérisée (manuscrits latins, VIIIe-XIIIe siècles : Latin 3022)

Le fichier Avril a été constitué entre 1968 et les années 1990 par François Avril, conservateur au département des Manuscrits, à partir d’un examen systématique des manuscrits des fonds latin, français (et partiellement N.A.F.) et italiens, dans la perspective de l’élaboration d’un catalogue scientifique des manuscrits enluminés de la BnF. Cette documentation de travail est tenue à jour et complétée jusqu'en 2003.

Présentation du contenu

F. 1 Notes de théologie de la main qui a écrit les gloses sur les sentences (XIIIe s.) : « De falsa [j]ustitia... compassione motus modicum reprehendit... Utrum magis teneatur diligere cui magis committitur... Circa de [sic] acceptionem personarum queritur utrum Deus sit acceptor personarum. Deus acceptat personas filiorum ergo est acceptator personarum... — ... De differentia minoris excommunicationis que fit a canone et illius que fit ab homine excommunicante se ipsum : incendiarii ipso jure sunt excommunicati et falsarii litterarum summi Pontificis. De anathemate rei irrationalis vel insensibilis. »

F. 1-127 [PETRUS LOMBARDUS, Sententiarum libri IV] Prol. (Quaracchi, 1-3) (1) ; — Table du l. I (1-2) ; — Table du l. II (2-3v) ; — Table du l. III (3v-4) ; — Table du l. IV (4-5) ; — L. I (éd. cit., 14-294) (5v-37v) ; au f. 37v : « Hic finitur primus liber de ministerio [sic] Trinitatis. Incipit secundus de rerum creatione et formatione corporalium et spiritualium et aliis pluribus eis pertinentibus » ; — Prol. du l. II : « Que ad misterium... — ... transeamus » (ibid., 306) (37v) ; — L. II (ibid., 306-540) (37v-69v) ; — Prol. du l. III : « Jam nunc his intelligendis... — ... valeamus » ; « Hujus voluminis continentia sub conpendio perstringitur. Sic enim rationis ordo postulat... — ... gratia ad miserum accedat » (ibid., 550) (69v) ; — L. III : « Incipit liber tercius de incarnatione Verbi » (ibid., 550-734) (69v-91v) ; — Prol. du l. IV : « His tractatis... — ... accedamus » (ibid., 745) (92) ; — L. IV : « Incipit liber IIII » (ibid., 745-1038) (92-127).

Les notulae contenues dans le texte sont : au l. III, « scilicet sapientia genita... — ... Pater est et Filius et Spiritus sanctus » (éd. cit., 607, n. a) (76v) ; n° 191 (ibid., 675-676) (84v-85).

Plusieurs notulae ont été ajoutées en marge : au l. I, les nos 18 (éd. cit., 21) (6) ; 21 (ibid., 22) (6) ; 72 (ibid., 53) (9v) ; 95 (ibid., 69-70) (11v) ; 285 (ibid., 201) (25v) ; 286 (ibid., 201-202) (25v) ; — au l. II, le n° 323 (ibid., 491) (62v).

F. 1v-127 Gloses du XIIIe s. sur le prol. et les 4 livres des Sentences. Sur le prol. (1) ; première glose : « Custos qui de nocte... » ; dernière glose : « Libros pigritanti evoluere pro eorum immensitate » — sur le l. I (5v-37) ; au f. 5v première glose sur D. I : « Uti est assumere aliquid vel interiori tantum affectu vel intuitu vel exteriori amplexu. Frui cum delectatione uti... » ; au f. 37 dernière glose sur D. XLVIII : « Date locum ire non reddentes malum pro malo, diligite inimicos vestros » ; — sur le l. II (37v-69) ; au f. 37v. première glose sur D. I : « Aristo[teles] dicebat tria esse rerum principia : materiam, formam et privationem... » ; au f. 69, dernière glose sur D. XLIV : « Johannes : qui non honorificat Filium non honorificat Patrem qui misit illum » [Joh. V, 23] ; — sur le l. III (70-91v) ; au f. 70, premières gloses sur D. II : « Quod hoc nomine humanitas significetur corpus et anima... queritur autem... Hic eliditur opinio quorumdam dicentium quod hoc nomine humanitas non corpus Christi et anima significetur sed proprietas quedam... — ... est tantum divina » ; au f. 91v, dernière glose sur D. XL : « IIII sunt consideranda in justificatione que simul sunt tempore... fides, usus fidei... — ... precedit contritionem » ; — sur le l. IV (92-127) : au f. 92, premières gloses : « In hoc libro agitur de opere quod Christus in ecclesia gessit et de opere ultime retribucionis... » ; « V sunt quorum quodlibet justificare dicitur... » ; au f. 127, dernière glose : « Apostolus raptus fuit usque ad tercium celum id est usque ad cognitionem angelorum tercii ordinis... — ... abstractio est ».

F. 127v-128v Notes de théologie de la même main que les gloses : « Salomon abjecit Abiatacat [sic] et translatum est sacerdotium ad Sadoc... »

Notes: (ms. O ed. Collegii s. Bonaventurae ad Claras Aquas, Grottaferrata, 1971) ; cf. ibid., *134 (codex primi momenti).

Bibliographie

1971
Sentences de Pierre Lombard ; MS. "O" utilisé pour l'éd., décrit t. I, 1° part., p. 134*
MAGISTRI PETRI LOMBARDI, Parisiensis Episcopi, Sententiae in IV libris distinctae. Editio Tertia Ad Fidem Codicum Antiquiorum Restituta, Grottaferatta (Romae) : Editiones Colegii S. Bonaventurae..., 1971, t. I, 1e partie : Prolegomena (169 pp.) ; 2e partie : Libri I & II ; t. II : Libri III & IV.
Mss. [ 8° Impr. 2977

1997
cité dans le cadre des mss. étudiés p. 116 n.129
FALMAGNE (Thomas), " Les cisterciens et les nouvelles formes d'organisation des florilèges aux XIIe et XIIIe s. ", Archivum latinitatis Medii Aevi. Bulletin Du Cange, 55 (1997), pp. 73-176.
Mss. [ P 88

Apostolus raptus fuit usque ad tertium caelum...

f. 127

Aristoteles dicebat tria esse rerum principia : materiam...

f. 37v

Circa de acceptione personarum, quaeritur utrum Deus sit acceptor personarum...

f. I

Custos qui de nocte...

f. 1

Date locum irae non reddentes malum pro malo...

f. 37

De differentia minoris excommunicationis quae fit a canone...

f. Iv

[...] Hic eliditur opinio quorumdam dicentium quod hoc nomine...

f. 70

His tractatis quae ad doctrinam rerum pertinent...

f. 92

In hoc libro agitur de opere quod Christus in Ecclesia gessit...

f. 92

Jam nunc his intellegendis atque pertractandis...

f. 69v

Libros pigritanti evolvere pro eorum immensitate...

f. 1

Quae ad mysterium divinae unitatis...

f. 37v

Quaeritur autem... [Petri Lombardi Sent. l. III, d. II]. Hic eliditur opinio quorumdam dicentium quod hoc nomine...

f. 70

Quattuor sunt consideranda in justificatione quae simul sunt tempore...

f. 91v

Quinque sunt quorum quodlibet justificare dicitur...

f. 92

Quod hoc nomine humanitas significetur corpus et anima...

f. 70

Salomon abjecit Abiat[har] et translatum est sacerdotium ad Sadoc...

f. 127v

[...] Scilicet sapientia genita...

f. 76v

Sic enim rationis ordo postulat...

f. 69v

Uti est adsumere aliquid vel interiori tantum adfectu vel intuitu...

f. 5v

[...] Utrum Deus sit acceptor personarum...

f. I

Utrum magis teneatur diligere cui magis committitur...

f. 1???

Cahiers • Compte des cahiers

COLBERT (Jean-Baptiste) • Possesseur

DÉCORATION • Initiales de couleur (XIIe s.)

DÉCORATION • Initiales peintes et or (XIIe s.)

GUEMADEUC (Sébastien de), évêque de Saint-Malo (1671-1702) • Manuscrits transmis par lui à Colbert

Incipit • De couleur, or, en capitales (XIIe s.)

Incipit • De couleurs, bleu, rouge et vert, lettres alternées, en capitales (XIIe s.)

PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. • Sententiae

PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. • Glossae in opera In Sententiarum libros. (XIIIe s.)

RELIURE • Reliures au chiffre de Louis-Philippe