Département des Manuscrits > Latin > Latin > Latin 1-3857 [Ancien fonds latin] > Latin 2798-3107

Latin 2873 B

Cote : Latin 2873B  Réserver
Passio et Miracula s. Dionysii.
De morte Caroli magni.
Iter Hierosolymitanum.
XV e siècle
Initiales peintes sur fond d'or à antennes avec demi-encadrement (1), initiales bleues et rouges alternées. — Notes marginales contemporaines ; au f. 1, notes et références du XVII e s. — Quelques réclames, traces de foliotation ancienne. — Au f. 1, signatures de P. Pithou et de J.-A. de Thou. — Anc. cotes : « 134 » et « 1454 ». Papier.230 ff.210 × 145 mm.Demi-reliure chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe.
Manuscrit en latin
Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits

Fichier Avril

Consulter la fiche numérisée (manuscrits latins, XIVe-XVe siècles : Latin 2873B)

Le fichier Avril a été constitué entre 1968 et les années 1990 par François Avril, conservateur au département des Manuscrits, à partir d’un examen systématique des manuscrits des fonds latin, français (et partiellement N.A.F.) et italiens, dans la perspective de l’élaboration d’un catalogue scientifique des manuscrits enluminés de la BnF. Cette documentation de travail est tenue à jour et complétée jusqu'en 2003.

Présentation du contenu

F. 1-2 HINCMARUS REMENSIS [Epistola de s. Dionysio]. « Lecta beati Dionysii passione ... » ; cf. Bibl. hag. lat. , n° 2185.

F. 2-3v ANASTASIUS BIBLIOTHECARIUS [Epistola ad Carolum Calvum] : « Ecce imperatorum sollertissime et christianissime... » ( M. G., Epist . VII, 440-441) ; cf. Bibl. hag. lat ., n° 2184.

F. 3v-16 LUDOVICUS PIUS, imp., « Epistola ad Hilduinum ... Quantum muneris atque praesidii ... » ; cf. ibid ., n° 2172 (3v-5v) ; — HILDUINUS, « Rescriptum ad serenissimum imperatorem Dominum Ludovicum... Exultavit cor meum... » ; ibid ., n° 2173 (5v-14v) ; — « Ad cunctos sancte catholice matris ecclesie filios et fideles... Cum nos Scriptura... » ; cf. ibid ., n° 2174 (14v-16) ; cf. Théry, Études dionysiennes , 14 et suiv.

F. 16-19vPETRUS ABAELARDUS [Epistola de Dionysio Areopagita] : « Saepe unius error... » : cf. Bibl. hag. lat ., n° 2188.

F. 19v-21 « De vita et passionibus sanctorum martyrum Dyonisii sociorumque ejus a quo vel a quibus auctoribus conscripte fuerint. Solet queri a quibusdam... » ; cf. ibid ., n° 2192 ; Cod. hag . I, 123-124.

F. 21-66 HILDUINUS, « Passio s. Dionysii ... Post beatam ac salutiferam ... » ; cf. Bibl. hag. lat ., n° 2175 et Suppl.; Levillain, dans Bibl. Ec. des chartes , LXXXII (1921), 6 ss.

F. 66-70 « Laudes s. Dionysii... Vita tua mirabilis, sermo mirabilior... » ; cf. Cod. hag ., I, 121.

F. 70-99v MICHAEL SYNCELLUS, [Laudatio s. Dionysii, interprete Guillelmo monacho] : « Perse ut aiunt... Celestis prorsus et divina lingua... Unde igitur laudes... » ; cf. ibid ., I, 124 et Bibl. hag. lat ., n° 2189.

F. 99v-102 [PSEUDO-DIONYSIUS] « Sententia beati Dionysii in epistola ad Demophilum monachum de eo quod nullus debet ordinationis sive potestatis sibi a Deo tradite transcendere. Simpliciter dicendum ... », extraits de la lettre à Démophile, trad. Jean Scot Erigène (Chevallier, Dionysiaca , II, 1528-1537, 1540-1543) (99v-101) ; — « Idem in ecclesiastica ierarchia capitulo septimo de utilitate orationum que sunt pro defunctis fidelibus. Utiles omnino sunt... », extraits divers. Même trad. ( ibid ., 1444-1454, et passim ) (101-102).

F. 102v-107v « De Inventione et translatione Dionysii... per... Dagobertum : Quartus a Clodoveo qui primus... » ; cf. Bibl. hag. lat ., n° 2193.

F. 107v-117 « De dedicatione ecclesie beatissimi Areopagite Dyonisii sociorumque ejus... In Galliis civitate Parisius... » (Liebman, dans Moyen Age , XLV (1935), 259-264).

F. 117-118v « Revelatio que ostensa est Stephano pape et memoria de consecratione altaris... Sicut nemo se debet jactare... » ( P. L. , LXXXIX, 1022-1024) ; cf. Bibl. hag. lat ., n° 2176.

F. 118v-120v [PSEUDO-TURPINUS] « De obitu Karoli Magni imperatoris » ; cf. ibid ., Suppl. n° 1601 a .

F. 120v-121 « De translatione corporis Karoli Calvi a monasterio Nantoam ad ecclesiam beati Dyonisii... Karolo magno de quo supra locuti... ».

F. 121-133 HAYMO : « Epistola Haymonis monachi ad Hugonem, abbatem Beati Dyonisii ». [Detectio corporum in monasterio s. Dionysii c. anno 1050] « Cum ex testimonio divinarum Scripturarum... Liquet nobis, fr. k., diem... » ; cf. Bibl. hag. lat ., n° 2198.

F. 133-162 [Miracula s. Dionysii] « De obitu Gervasii Remorum archiepiscopi... Quorundam religiosorum virorum... » ; cf. ibid ., n° 2203 (133-134v) ; — « Istud est miraculum quod accidit apud Seginensem civitatem de Domino Philippo bone memorie rege Francorum. Quarto die ante assumptionem... » ; — « Miraculum de resuscitacione cujusdam pueri... Anno domini millesimo centesimo nonagesimo tertio... » ; cf. Cod. hag ., I, 122 (134v-135v) ; — « De virtutibus et miraculis Macharii ariopagite Dyonisii sociorumque ejus. Plurima miraculorum Dei... Quartus a Clodoveo... », l. I et II ; cf. Bibl. hag. lat ., n° 2202 ; Luchaire, dans Bibl. Fac. des Lettres . VIII (1899), 26 (135v-162).

F. 162-168 [Iter Hierosolymitanum Caroli Magni] « Quomodo per Karolum Calvum imperatorem allata sunt in ecclesia beati Dionysii sacer clavus et corona Domini et multa alia preciosissima... Post obitum Karoli magni... » (Rauschen, Legende Karls des Grossen (1890), 121 ; Castets, dans Rev. des langues rom ., XXVI (1892), 466).

F. 168-180v « Quomodo et quando et a quibus quedam sanctorum corpora et quedam reliquie in ecclesiam ter beati Dyonisii translata sunt. Quoniam a plurimis modernorum ignoratur... Certum quippe est non solum ... — ... ad fruitionem eterne beatitudinis pervenire valeamus ».

F. 180v-213v « De amissione et invencione sacri clavi in ecclesia beati Dyonisii. Quod in nostris temporibus certum est ... » (P. Aubry, dans Rev. Mabillon II (1906), 290-300, III (1907), 43-50, 147-180).

F. 213v-219 Notice justifiant les indulgences accordées en l'abbaye de Saint-Denis : « Ad declarationem aliqualem indulgenciarum... » (J. Leclercq, dans Mélanges monastiques , I, Revue Mabillon , XXXIII (1943), 74-84).

F. 219v-229 Sermon en français adressé à un roi de France, à l'occasion d'une levée d'oriflamme : « Accipe sanctum gladium... Prenez le glaive de Dieu... L'istoire du livre des Machabées raconte ... ».

Notes: F. 219v. [PHILIPPE DE VILLETTE, Sermon] (ms. C de l'éd. C. J. Lieberman, dans Romania , LXVIII (1944-1945), 444-470).

Notes: Au f. 1, notes marginales de la main de Pierre Pithou ; cote du catalogue Rosanbo des manuscrits de Thou « 345 » ; cf. add . du ms. Latin 2730 et NAF 13051, f. 424 ; cette cote a été corrigée en « 454 », cote des manuscrits de Thou dans le ms. Dupuy 653, f. 24v.

Bibliographie

Cf. Cod. hag . I, 224. — Les ff. 1-213 reproduisent exactement le ms. Latin 2447, dont ils semblent être une copie.

1998
cité p. 506
Françoise BIBOLET, "Les manuscrits des Pithou : une histoire de fraternité et d'amitié", Du copiste au collectionneur. Mélanges d'histoire des textes et des bibliothèques en l'honneur d'André Vernet . (Bibliologica 18), s. d. D. Nebbiai-Dalla Guarda - J-F. Genest, Brepols, Turnhout, 1998, p. 497-521
Mss. [ 4° Impr. 2284

1998
cité p. 506 (note n° 74)
Françoise BIBOLET, « Bibliotheca Pithoeana. Les manuscrits des Pithou : une histoire de fraternité et d'amitié », in Du copiste au collectionneur. Mélanges d'histoire des textes et des bibliothèques en l'honneur d'André Vernet , textes réunis par Donatella NEBBIAL-DALLA GUARDA et Jean-François GENEST, Turnhout, Brepols (collection Bibliogia n° 18), 1998, p. 497-521
Mss [ 4° Impr. 2284

2005
cité pp. 45, 46
M. M. TISCHLER, Die Christus- und Engelweihe im Mittelalter. Texte, Bilder, Studien zu einem ekklesiologischen Erzählmotiv , Berlin, Akademie Verlag, 2005
Mss. [8° Impr. 9535

F. 16-19v
1995
cité comme source (Pierre Abélard : Ep . 11, XV e s., Collège de Clermont) p. 58
Constant J. MEWS, « Peter Abelard », in Historical and Religious Writers of the Latin West , Aldershot, Variorum (coll. « Authors of the Middle Ages », volume II, n° 5-6), 1995, n° 5, p. 1-88
Mss [ 8° Impr. 7539 (2)

2010
Marie-Hélène JULLIEN (éd.), Clavis scriptorum latinorum Medii Aevii. Auctores Galliae 735-987 , III, Indices, Corpus Christianorum Continuatio Medievalis, Turnhout : Brepols, 2010, cité p. 493, 495-496, 500, 505, 527, 539

Documents de substitution

Il existe une version numérisée de ce document.

Numérisation effectuée à partir d'un document de substitution : R 36878.

Voir le document numérisé
vignette simple

Incipit du lemme biblique

Accipe sanctum gladium ... (II Mach. XV, 16)

Incipit

PRENEZ LE GLAIVE DE DIEU DONNE POUR DEBOUTER ET SUBJUGUER LES ADVERSAIRES...

f. 219v

Anno Domini millesimo centesimo nonagesimo tertio, anno vero tertio regni Philippi...

f. 135v

Caelestis prorsus et divina lingua ex illis videlicet linguis igneis...

f. 72

Carolo magno de quo supra locuti sumus successit in imperium filius ejus...

f. 120v

Certum quippe est non solum francigenis sed etiam multis in remotis regionibus...

f. 168v

Cum ex testimonio divinarum Scripturarum discretio mater habeatur...

f. 121

Cum nos Scriptura generali diffinitione admoneat dicens quodcumque potest...

f. 14v

Ecce imperatorum sollertissime et christianissime qui effodis...

f. 2

Exsultavit cor meum in Domino et exsultatum cor meum in Deo meo...

f. 5v

In Galliis civitate Parisius passionem Domini Dionysii martyris gloriosi...

f. 107v

Lecta beati Dionysii passione a Methodio Constantinopoli Roma directo...

f. 1

Persae, ut aiunt, dominos suos manu vacua non salutant sed cum voce...

f. 70

Plurima miraculorum Dei quae in diversis locis praeclare gesta feruntur ...

f. 135v

Post beatam ac salutiferam Domini nostri Jesu Christi passionem et adorandam...

f. 21

Post obitum Caroli magni imperatoris Romanorum regisque Francorum Ludovicus filius...

f. 162v

Quantum muneris atque praesidii non modo nobis ac praedecessoribus...

f. 3v

Quarto die ante Adsumptionem beatae Mariae quidam miles Segninus, Jacobus nomine...

f. 134v

Quartus a Clodoveo qui primus regum Francorum ad cultum Dei... Qui elaborata a majoribus...

f. 102v

Quartus a Clodoveo qui primus regum Francorum ad cultum Dei... Totum quod de facto isto...

f. 136v

[...] Qui elaborata a majoribus dignitate potitus et cum plurima strenue gesserit...

f. 102v

Quod in nostris temporibus certum est accidisse in Ecclesia...

f. 180v

Quoniam a plurimis modernorum ignoratur quando et quomodo et a quibus...

f. 168v

Quorumdam religiosorum virorum fideli relatione didicimus quod...

f. 133

Saepe unius error multos involvit et proni homines in malum facilius...

f. 16

Sicut nemo se debet jactare de suis meritis, sic non debet...

f. 117

Simpliciter dicendum non sustinet iniquos perfecta Dei justitia...

f. 100

Solet quaeri a quibusdam curiosius rerum gestarum veritatem scire volentibus...

f. 19v

[...] Totum quod de facto isto et miraculo sequitur, require...

f. 136v

Unde igitur laudes et praeconiorum sumam exordium, numquid ex regulis...

f. 72

Utiles omnino sunt in hac vita sanctorum orationes secundum hunc modum...

f. 101

DE AMISSIONE ET INVENTIONE SACRI CLAVI IN ECCLESIA B. DIONYSII

ANASTASIUS BIBLIOTHECARIUS • Epistola dedicatoria ad passionem s. Dionysii Areopagitae

CHARLES I er , empereur, dit Charlemagne  • Iter Hierosolymitanum, seu Caroli Magni expugnatio Terrae sanctae (excerptum)

CHARLES II, empereur, dit Charles le Chauve • Lettres à lui adressées

CHARLES II, empereur, dit Charles le Chauve • Translatio corporis

COLBERT (Jean-Baptiste) • Possesseur

Cotes anciennes non identifiées • En chiffres arabes sur les manuscrits ayant appartenu à Jacques-Auguste de Thou

DÉCORATION •  Décoration française (XV e s.)

DÉCORATION •  Encadrement peint et or (XV e s.)

DÉCORATION •  Initiales peintes et or (XV e s.)

DIONYSIUS AREOPAGITA (Pseudo-) • De Ecclesiastica hierarchia (excerpta)

DIONYSIUS AREOPAGITA (Pseudo-) • Epistola VIII ad Demophilum (excerpta)

DIONYSIUS DE MOLENDINO, card. • Inventio et translatio tempore Dagoberti regis

DIONYSIUS DE MOLENDINO, card. • Laudes

DIONYSIUS DE MOLENDINO, card. • Miracula

DIONYSIUS DE MOLENDINO, card. • Nota de scriptoribus vitae ss. Dionysii et sociorum

DIONYSIUS DE MOLENDINO, card. • Revelatio ostensa papae Stephano et memoria consecrationis altaris ss. Petri et Pauli ante sepulchrum Dionysii

Français • Textes

FRANCE • Rois et empereurs Sermo cum rex Franciae est processurus ad bellum

Guerre • Sermones cum rex Franciae est processurus ad bellum

GUILLELMUS, monachus • Interpres : MICHAEL SYNCELLUS, Laudatio s. Dionysii

HAYMO monachus • Detectio corporum s. Dionysii et sociorum in monasterio Sancti Dionysii

HILDUINUS SANCTI DIONYSII abbas • Lettres à lui adressées

HILDUINUS SANCTI DIONYSII abbas • Epistola ad cunctos fideles de s. Dionysio

HILDUINUS SANCTI DIONYSII abbas • Passio s. Dionysii

HILDUINUS SANCTI DIONYSII abbas • Rescriptum ad Ludovicum imperatorem de s. Dionysio

HINCMARUS REMENSIS archiep. • Epistola ad Carolum Calvum de sanctis Dionysio, Sanctino et Antonino

HUGO SANCTI DIONYSII abbas • Lettre de dédicace à lui adressée

ITER HIEROSOLYMITANUM • seu Caroli Magni expugnatio Terrae sanctae (excerptum)

JERUSALEM • Iter Hierosolymitanum seu Caroli Magni expugnatio Terrae sanctae (excerptum)

JOHANNES SCOTUS ERIGENA • Interpres DIONYSIUS AREOPAGITA (Pseudo-), De Ecclesiastica hierarchia (excerpta)

JOHANNES SCOTUS ERIGENA • Interpres Epistola VIII ad Demophilum

LOUIS I er , empereur, dit Louis le Pieux  • Traité à lui dédicacé

LOUIS I er , empereur, dit Louis le Pieux  • Epistola

MICHAEL SYNCELLUS • Laudatio s. Dionysii

PAULUS (s.), apostolus • Revelatio de consecratione altaris ss. Petri et Pauli ante sepulchrum s. Dionysii

PETRUS (s.), apostolus • Revelatio de consecratione altaris ss. Petri et Pauli ante sepulchrum s. Dionysii

PETRUS ABAELARDUS • Epistola de Dionysio Areopagita

PHILIPPUS DE VILLETTE, Sancti Dionysii abbas • Sermon en français sur la levée de l'oriflamme

PITHOU (Pierre) • Notes autographes

PITHOU (Pierre) • Possesseur

RELIURE • Reliures au chiffre de Louis-Philippe

REVELATIO OSTENSA PAPAE STEPHANO ET MEMORIA DE CONSECRATIONE ALTARIS ss. PETRI ET PAULI ANTE SEPULCHRUM s. DIONYSII

SAINT-DENIS (abbaye de), dioc. de Paris • De Amissione et inventione sacri clavi in ecclesia b. Dionysii

SAINT-DENIS (abbaye de), dioc. de Paris • Église. Dédicace

SAINT-DENIS (abbaye de), dioc. de Paris • Translation de reliques

Sermones inter unius auctoris collectionem • en français

Sermones inter unius auctoris collectionem • De diversis Cum rex Franciae est processurus ad bellum

STEPHANUS II, papa • Revelatio ostensa papae Stephano et memoria de consecratione altaris ss. Petri et Pauli ante sepulchrum s. Dionysii

THOU (Jacques-Auguste de) • Possesseur

TURPINUS (Pseudo-) • Excerptum, visio de morte Karoli