Département des Manuscrits > Latin > Latin > Latin 1-3857 [Ancien fonds latin] > Latin 1-308

Latin 152

Cote : Latin 152  Réserver
Ancienne cote : Baluze 545
Ancienne cote : Regius 3703(2)
Recueil de fragments de manuscrits réunis par Baluze.
Ve s. (f. 9-16); VIIe s. (f. 1-8); IXe s. (f. 17-31)
Ce document est rédigé en latin.
Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits.
France.

Parch., 49 f. à deux col., 250 / 350 × 175 / 285 mm.
Reliure de chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe.

Conditions d'accès

Communication exceptionnelle, soumise à l’autorisation du directeur du département, sur demande motivée.

Documents de substitution

Il existe une version numérisée de ce document.

Numérisation effectuée à partir d'un document original.

Voir le document numérisé
vignette simple

Historique de la conservation

Notes de Florus aux ff. 9-16 et 17-31 (IXe s.). f. 17 et 21 note de Leidrade, archevêque de Lyon

Présentation du contenu

Recueil de fragments de manuscrits réunis par Baluze.

F. 1-8v Ezechiel XVI, 5-XXIII, 21 (onciale, VII e s., à 2 col. 350 290 mm.). Cf. Traube, n° 172.

F. 9-16v S. HILARIUS, Pictavensis episcopus, Tractatus in Psalmos, Ps. CXXXI,26-CXXXIII,2 (onciale, V e s., à 2 col. 270 230 mm.) ( C. V. , XXII, 682-691 ; Châtelain, Uncialis script ., pl. XII ; Lowe, Cod. Lugd. antiq ., 26 et pl. II).

F. 17 et 21 S. HIERONYMUS. Commentarii in Isaiam, lib. II et XVIII, fragm., avec note de Leidrade, archevêque de Lyon (IX e s.). ( P. L. , XXIV, 64-71 et 670-678). Cf. Wilmart, dans Rev. bénéd ., XXXVI (1924), 133 ;

F. 26 et 30 Commentarii in Jeremiam, lib. I et VI, fragm. (IX e s.) ( C. V. , LIX, CV, 5-14 et 440).

F. 30 Alphabet samaritain (IX e s.). Cf. Berger, Quam notitiam linguae hebraicae habuerint Christiani , 6.

F. 30v « Signa de diebus cotidianis. Id est die dominico ora diurna... — ... filius hominis. Explicit. »

F. 31 : « Incipit signa duodecim. Signum arietis qui in lecto... — ... dolebunt et plante. » (avec, au verso, la date de 955).

F. 32 POMPONIUS MELA, De Chorographia, lib. I, c. 2, fragm. (XIII e s.) (édit. Frick, 4-9).

F. 33 SENECA, Epistolae I-IV ad Lucilium (incompl. de la fin), avec préface : « Domino desiderantissimo W... — ... in Ambrosio repperi. Valete. » (XIII e s.) (édit. Hense, 1-7).

F. 34 REMIGIUS AUTISSIODORENSIS, Epistola ad Gunduinum (X e s.) ( P. L. , CXXXI, 968).

F. 34v Extraits : S. GREGORIUS Moralia, lib. XXVII, c. 77-78 ( P. L. , LXXVI, 444) ; — EUSEBIUS, Hist. eccl., l. VII : « Anatholius, genere Alexandrinus... — ... Caesariensi ecclesiae praefuit » ; — S. HIERONYMUS, De viris illustribus, CXVII ( P. L. , XXIII, 707) ; — Augustinus (s.), Epistola CCXIII ( P.L. , XXXIII, 966) « Ex gestis S. AUGUSTINI, ubi designat sibi Eraclium presbiterum primum successorem. Adhuc in corpore... » ; — « Ex Libro gestorum pontificalium. Interipsos romanae urbis pontifices Liberius... — .. unde nonnulli con... » (IX e -X e s.).

F. 35 EINHARDUS, Vita Karoli (fin) : « ... Odulfus... — ... adimplere curavit. » (édit. Halphen, 102). — Vers : « Jure dolet doleatque... » ; — Épitaphe de « Simon » IV de Montfort (A. Rhein, La seigneurie de Montfort en Iveline , Versailles, 1910, 72) : « Dantur item fato... » ; — Mus et leo : « Ambo fuere boni... » ; — Épitaphe d'Adam du Petit-Pont : « Nominis et culpe... — ... nomen habens. » (Hauréau, dans Not. et extr ., XXXIV, I, 56) ; — « Hugo Primas, priori de Campis Sancti Martini », Versus : « Hoc vinum putre... » (Delisle, dans Bibl. Éc. Ch ., XXXI (1870) (308) ; — « Versus cujusdam de Arnulfo, Lexoviensi episcopo. Hic Titus et Tytan... — ... potuit Normannia ferre » ; — Hildebertus Cenomanensis, « Versus de decem plagis Egipti. Prima rubens unda ... — ... necat ultima prolem. » ( P.L. , CLXXI, 1436) (Hauréau, dans Not. et extr ., XXVIII, II, 374-375) ; — « Versus de Henrico rege juniore (Henri au Court-Mantel). Dives erat sine re... — ... id quod erat » ; — « Versus de Savarico episcopo. Hospes erat mundo... — ... sibi prima quies » ; — « Versus circa majestatem refectorii Lire (au diocèse d'Évreux). Qui nec formalis... — ... locusque localem » ; — « Marbodus, Versus ( P.L. , CLXXI, 1685). Porticus est Rome... — ... nulla dies sit. » (XIII e s.).

F. 35v Deux donations de Roger Hayrun, seigneur de Lelleford, à l'abbaye de Saint-Pierre-sur-Dives (la première de 1201-1202).

F. 36 Fragment d'un diplôme de l'empereur HENRI II (a. 1020 ; copie XV e s.) ( M. G., DD ., III, 545).

F. 38 Lettre du pape ALEXANDRE II à Gosselin de Parthenay, archevêque de Bordeaux (1061-1073 ; copie XI e s.). Cf. Jaffé-L., n° 4715.

F. 38v S. HIERONYMUS, Epistola ad Evagrium, incompl., (XI e s.) ( C. V. , LV, n° LXXIII).

F. 39 Fragment de lettre : « ... corporibus per totum orbem refulgent... — ... et ad vitam eternam perducat » ; — Profession de foi de BERENGER DE TOURS ( P. L. , CL, 411) ; — Lettre du pape GREGOIRE VII à Raoul de Langeais, archevêque de Tours et à Eusèbe Brunon, évêque d'Angers (vers 1080) ; cf. Jaffé-L., n° 5197 ; — Lettre du légat AIME, évêque d'Oloron à Raoul, archevêque de Tours (1079-1081) (XII e s.).

F. 39v Lettre du pape GREGOIRE VII à Gébouin, archevêque de Lyon (19 avr. 1079) (XII e s.) ; cf. Jaffé - L., n° 5125 ; — Trois lettres de GEBOUIN, archevêque de Lyon, à Raoul, archevêque de Tours, et à ses suffragants (vers 1077) (XII e s.).

F. 40 Deux lettres du légat AIME, évêque d'Oloron à Raoul, archevêque de Tours (vers 1079) (XII e s.). Cf. Maan, Sancta et metropolitana ecclesia Turonensis , I, 90.

F. 40v Lettres de RAOUL DE LANGEAIS, archevêque de Tours (vers 1081), de S. AUGUSTIN à Macrobe (« Non cujusquam hominis... »), de S. GREGOIRE à Martinianus, évêque de Ravenne ( P. L. LXXVII, 919) et de DURAND, évêque de Clermont, à Raoul [I ou II], archevêque de Tours (XII e s.).

F. 41-42 Quatre lettres du légat HUGUES, évêque de Die, à Raoul de Langeais, archevêque de Tours (vers 1097), et lettres adressées au même par le pape GREGOIRE VII (1 er mars 1077) (cf. Jaffé — L., n° 5021) et par RENAUD, évêque de Saint-Malo (vers 1074) (XI e -XII e s.).

F. 43 Lettre du pape URBAIN II aux abbés de Saint-Aubin d'Angers et de la Trinité de Vendôme (24 nov. 1092) ; cf. Jaffé-L., n° 5470 (XII e s.).

F. 44 Citation de S. AMBROISE et fragment des canons du concile de Latran de 1123 (Mansi, XXI, 283-285) (XIII e s.).

F. 44v-45 Articles de paix et trêve de Dieu de DROGON, évêque de Thérouanne ( H. F. , XIV, 389 391) (XIII e s.).

F. 46 Relatio miraculi in regione Saxonum facti tempore s. Heriberti, Coloniensis archiepiscopi, fragm. ( Cat. cod. hag. lat. Bruxell ., I, II, 382) (XII e s.).

F. 47 Lettre d'un moine de Cluny : « O casta et munda solitudo... — ... certiusque cognoscas. Amen. » (XII e s.).

F. 48v Deux préfaces de la messe ; — « De tribus locis primitus formatis a Deo. Constituisse locos tres... — ... turpisque lues audi... » (XII e s.).

F. 49 Consultation au sujet des dîmes par le patriarche d'Antioche JACQUES JOUVENEL DES URSINS, évêque de Poitiers (31 mars 1451), suivie d'« Avertissement » en français (pap. XV e s.).

Bibliographie courante

Cat. gén. mss. latins de la BnF, vol. 1 (nos 1-1438), 1939.

1986
Peter Ganz, The Role of the Book in Medieval Culture , Brepols-Turnhout, 1986

1989
R. GRYSON — P-A. DEPROOST, « La tradition manuscrite du commentaire de Jérôme sur Isaïe (Livres I et II) », Scriptorium , 43 (1989), p. 175-222, cité et recensé pp. 193-195 (notice).
Mss. [ P 91

Rosamund McKITTERICK, Books, Scribes and Learning in the Frankish Kingdoms, 6 th -9 th Centuries , Aldershot, Variorum, 1994, cité pp. 407-408, 410.
[réédition de « The diffusion of insular culture in Neustria between 650 and 850 : the implications of the manuscript evidence », ... 1989, p. 395-432]
Mss. [ 8° Impr. 7081

1990
Rosamund McKITTERICK, Books, Scribes and Learning in the Frankish Kingdoms, 6 th -9 th Centuries , Aldershot, Variorum, 1994, cité p. 382.
[réédition de « Frankish uncial : a new context for the work of the Echternach scriptorium », ... 1990, p. 374-388]
Mss. [ 8° Impr. 7081

1991
Mary A. and Richard H. ROUSE , Authentic Witnesses : Approaches to Medieval Texts and Manuscripts , Notre Dame, University of Notre Dame Press, 1991, cité pp. 47 (note 55), 479 .
Mss. [ 8° Impr. 7020

1994
Clavis scriptorum latinorum medii aevi. Auctores Galliae 735-987. T. I. Indices, Ed. M-H. Jullien — F. Perelman, Turnhout, Brepols, 1994 (CC. Continuatio Mediaevalis, Clavis des auteurs latins du Moyen Age), recensé p. 106.
Mss. [T 24

Rosamund McKITTERICK, Books, Scribes and Learning in the Frankish Kingdoms, 6 th -9 th Centuries , Aldershot, Variorum, 1994
[réédition de « Nun's scriptoria in England and Francia in the eight century », ... 1989, p. 1-35], cité p. 5.
Mss. [ 8° Impr. 7081

1997
Jean DOIGNON éd. , Sancti Hilarii Picatviensis episcopi, Tractatus super psalmos , Turnhout, Brepols, 1997 (Corpus chistianorum, Series latina, 61), cité p. XXXIV (notice).
Mss. [ T 18 (61)

1998
Jeannine FOHLEN, " Les manuscrits des Epistulae ad Lucilium ", Revue d'histoire des textes, 28 (1998), pp. 55-91, cité p. 73-74.
Mss. [ P 114A / 8° pièce 6463

1999
K. ZECHIEL-ECKES, Florus von Lyon als Kirchenpolitiker und Publizist. Studien zur Persönlichkeit eines karolingischen Intellektuellen am Beispiel der Auseinandersetzung mit Amalarius (835-838) und des Prädestinationsstreits (851-855) , Stuttgart, J. Thorbecke, 1999, cité pp. 101, 188, 209.
Tolbiac [ 2002-76069

2000
Jeannine FOHLEN, « La tradition manuscrite des Epistulae ad Lucilium », Giornale italiano di Filologia , 52/1-2 (2000), p. 113-162, recensé p. 129.
Mss. [ 8°pièce 6621

2001

Michael M. GORMAN, The Manuscript Traditions of the Works of St Augustine , Firenze, Sismel, 2001, cité p. 350.
Mss. [ 8° Impr. 8626

M.M. TISCHLER, Einharts Vita Karoli. Studien zur Entstehung, Überlieferung und Rezeption , Hannover, Hahnsche Buchhandlung, 2001, recensé pp. 7, 20, 32-33, 128-136, 139, 934, 955, 958, 960, 1007, 1016-1018, 1026-1031, 1102, 1312, 1715.
Mss. [8° Impr. 8929 (1/2)

2002
Flori Lugdunensis Collectio ex dictis XII patrum. Pars 1 , éd. P.I. Fransen — B. Coppieters — T. Wallant, Turnhout, Brepols, 2002 (Corpus christianorum, Continuatio Mediaevalis , 193), recensé parmi les mss présents à Lyon au IXes p. XXII + p. XXXV.
Mss. [T 24 (194)

Jeannine FOHLEN, "Biographies de Sénèque et commentaires des Epistulae ad Lucilium (Ve-XVes) ", Italia medioevale e umanistica , 43 (2002), p. 1-90,cité p. 72.
Mss. [8° pièce 6808

2004
Bernhard BISCHOFF, Katalog der festländischen Handschriften des neunten Jahrhunderts (mit Ausnahme der Wisigotischen). Teil II : Laon-Paderborn , Wiesbaden, Harrassowitz Verlag, 1998, cité pp. 138-140, n°2551, n°2557, n°2558.
Mss. [ 8° Impr. 9076 (2)

2008
Louis HOLTZ, « La tradition lyonnaise d'Eucher de Lyon et le manuscrit Paris, Bnf, Lat. 9550 », Revue d'histoire des textes , n.s., t. III (2008), p. 135-200, cité p. 172 (notes n° 99 et 101).
Mss. [ P 114 (A)

Paolo RADICIOTTI, "Romania e Germania a confronto : un codice di Leidrat e le origini medievali della minuscola carolina", tiré à part de Scripta : an international journal of codicology and palaeography, n° 1, (2008), pp. 122-144, cité p. 140.
MSS [4° pièce 3027

2016
Isabelle BARDIES-FRONTY, Charlotte DENOEL, Inès VILLELA-PETIT, Les temps mérovingiens. Trois siècles d'art et de culture (451-751). Musée de Cluny - musée national du Moyen Age, 26 octobre 2016 - 13 février 2017. Paris : RMN, 2016.
MSS [C 3510

Fiches bibliographiques numérisées

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Consulter la fiche bibliographique numérisée

Documents de substitution

Microfilm en noir et blanc. Cote de consultation en salle de lecture : MF 8001. Cote de la matrice (pour commander une reproduction) : R 5689.

Documents de substitution

Il existe une version numérisée de ce document.

Numérisation effectuée à partir d'un document de substitution : R 5689.

Voir le document numérisé
vignette simple

Informations sur le traitement

Notice rédigée par Franck Cinato.

Dépouillement bibliographique

Ce dépouillement bibliographique est réalisé de façon systématique à partir des publications acquises par le département des Manuscrits. Il est issu de chargements périodiques (dernier chargement : février 2021).

2015

Anette LÖFFLER, « Handschriftenmakulatur in der Bibliothèque nationale de France in Paris und ihre Fragmentmappen », dans Fragment und Makulatur : Überlieferungsstörungen und Forschungsbedarf bei Kulturgut in Archiven und Bibliotheken, dir. Hanns Peter Neuhauser et Wolfgang Schmitz, Wiesbaden : Harrassowitz, 2015, p. 87-102, cité p. 97. — 8-IMPR-12471.

David JUSTE, Les manuscrits astrologiques latins conservés à la bibliothèque nationale de France, Paris : CNRS éditions, 2015 (Catalogus codicum astrologorum latinorum, II), notice du manuscrit p. 49-50. — 011.31 f BNF L 18.

2017

Pascale BOURGAIN, Jean-Yves TILLIETTE, Le sens du temps. Actes du VIIe congrès du Comité International de Latin Médiéval, Genève : Droz, 2017, cité p. 900, 908, 909, 911. — 8-IMPR-12824.

Mariken TEEUWEN et Irene van RENSWOUDE (dir.), The annoted books in the early Middle Ages : practices of reading and writting, Turnhout : Brepols n. v., 2017, cité p. 671. — 8-IMPR-13153.

Mariken TEEUWEN et Irene VAN RENSWOUDE (dir.), The annotated book in the early Middle Ages : practices of reading and writing, Turnhout : Brepols publishers n. v., 2017, cité p. 671. — 8-IMPR-13153.

Pierre CHAMBERT-PROTAT, Franz DOLVECK et Camille GERZAGUET (dir.), Les douze compilations pauliniennes de Florus de Lyon : un carrefour des traditions patristiques au Ixe siècle, Rome : École française de Rome, 2017, cité p. 91, 94. — 8-IMPR-13201.

Kirsten WALLENWEIN, Corpus subscriptionum : Verzeichnis der Beglaubigungen von spätantiken und frühmittelalterlichen Textabschriften (saec. IV-VIII), Stuttgart : Anton Hiersemann - Verlag, 2017, cité p. 62. — 8-IMPR-13388.

2018

Benjamin POHL et Laura L. GATHAGAN, A companion to the Abbey of Le Bec in the central Middle Ages (11th-13th Centuries), Leiden : Boston (Mass.), 2018, cité p. 193. — 8-IMPR-13461.